W całym 2023 roku stawki za transport nie napawały optymizmem, ale te z ostatniego kwartału br. z można uznać za rekordowe. Analizujemy najnowsze wyniki i wyjaśniamy przyczyny tej sytuacji. Przedstawiamy także prognozy, dotyczące stawek za transport w 2024 roku.

Spis treści:

• Stabilizacja stawek kontraktowych
• Rekordowe spadki stawek spotowych
• Dlaczego stawki za transport spadają?
• Czy w 2024 roku będzie lepiej?

Stawki w transporcie dzielą się na kontraktowe oraz spotowe. Pierwsze ustala się przy stałej współpracy, co zapewnia im większą stabilność. Stawki spotowe dotyczą realizacji jednorazowych zleceń i zazwyczaj były wyższe, ale charakteryzowały się większą dynamiką zmian. Teraz jest jednak inaczej.

Stabilizacja stawek kontraktowych

Z raportu Transport Intelligence wynika, że w porównaniu do poprzednich kwartałów, pod koniec 2023 roku spadek stawek kontraktowych nie tylko wyhamował, ale nawet odbił. W czwartym kwartale były one o 1,4% większe niż w drugim. To wyniki zaledwie o 0,4% gorszy od odczytanego w analogicznym okresie roku ubiegłego.

Jak to możliwe, skoro w październiku 2023 roku stawki kontraktowe były o 2,8% niższe w porównaniu do października 2022 r.? Na kwartalny wynik wpłynęło z pewnością wrześniowe ożywienie, które w całej Europie wygenerowało wzrost liczby zleceń transportowych aż o 46% w stosunku do sierpnia br. Co prawda wciąż brak pełnych danych z grudnia 2023 roku, ale eksperci nie spodziewają się znaczących zmian w ogólnych statystykach.

Rekordowe spadki stawek spotowych

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja ze stawkami spotowymi w czwartym kwartale, które spadły aż o 1,2% w porównaniu do odczytu z kwartału trzeciego. Co więcej, w zestawieniu z analogicznym okresem roku poprzedniego oznacza to spadek o rekordowe 14,8%.

Efekt? Po raz pierwszy w historii badań Transport Intelligence, czyli co najmniej od 2017 roku, stawki spotowe były niższe, od kontraktowych. Taka anomalia ma fatalne skutki dla firm przewozowych i bez tego funkcjonujących w warunkach silnej konkurencji. Tak olbrzymi spadek cen wzmaga ją przecież jeszcze bardziej.

Dlaczego stawki za transport spadają?

Stawki za transport ulegają wahaniom z takich samych powodów jak inne ceny. Chodzi o stosunek podaży do popytu. W przypadku stawek kontraktowych zmiany te są jednak tłumione przez rozłożone w czasie zmiany zapotrzebowania na określone towary. Dlatego w tej kategorii obserwujemy nawet minimalne wzrosty stawek, spowodowane (niewielkim) wzrostem w niektórych gałęziach gospodarki.

Stawki spotowe nie posiadają tego rodzaju buforu, dlatego na ich poziom bezpośredni wpływ ma liczba wolnych ciężarówek do ilości dostępnych ładunków. Ze spadkiem popytu na towary, zmniejsza się liczba zleceń transportowych, więc ciężarówki stają. Wzrasta konkurencja, czego naturalną konsekwencją jest obniżka cen.

Natomiast zmniejszenie zapotrzebowania na towary wynika przede wszystkim z europejskiej inflacji, która co prawda we wrześniu spadła do 4,3% (z 5,2% w sierpniu), ale nadal mocno obniża wartość pieniądza. Skutkuje to stagnacją w strefie euro i w ujęciu ogólnym. Dwa lata temu gospodarka UE rozwijała się w tempie ponad 2%. W trzecim kwartale br. ten wzrost wyniósł zaledwie 0,1% rdr w strefie euro, jak i w całej UE.

Czy w 2024 r. będzie lepiej?

W 2024 roku prognozowany jest dalszy spadek inflacji w całej UE, a jej PKB ma wzrosnąć o 1,3%. Eksperci wskazują, że pomimo czarnych scenariuszy unijna gospodarka uniknęła recesji w 2023 roku, a w nadchodzących miesiącach powinna zacząć wychodzić z okresu spowolnienia. W 2024 r. PKB Polski ma wzrosnąć o 2,3%.

Analitycy spodziewają się także zwiększenia konsumpcji, którą napędzić mają wzrosty wynagrodzeń i ogólna poprawa koniunktury. Z drugiej strony podwyżki płac oznaczają większe koszty również dla firm transportowych. Pozostaje więc życzyć wszystkim, aby w rozpoczynającym się roku przyspieszył przede wszystkim powrót do normalności, w której każdy może po prostu funkcjonować stabilnie.