Najnowszy raport Najwyższej Izby Kontroli wskazuje na duży problem związany z niszczeniem dróg przez przeładowane ciężarówki. Według szacunków, pojazdy ciężarowe powodują od 35 do 70 proc. szkód konstrukcji nawierzchni dróg.

Systemy preselekcji wagowej nieskuteczne pomimo znacznych wydatków

NIK wskazuje, że wszelkie zabiegi organów administracji publicznej jak i Inspekcji Transportu Drogowego nie przynoszą pożądanych rezultatów w zakresie przeciwdziałania poruszaniu się przeciążonych pojazdów po drogach. Raport wskazuje na braki w infrastrukturze kontrolnej. Co ciekawe poddaje krytyce także systemy preselekcji wagowej, czyli często spotykane na drogach bramki wyposażone w czujniki wagowe. NIK wskazuje, że pomimo poniesienia znacznych wydatków na ich wybudowanie, okazały się one mało dokładne i miały ograniczoną przydatność dla identyfikacji i eliminacji przeciążonych pojazdów. Dodatkowym problemem była odległość miejsc ważenia od miejsc preselekcji, umożliwiająca kierowcom zjazd z trasy i ominięcie punktów kontroli. NIK podkreślił także, że w krajowym ustawodawstwie brakuje przepisów regulujących kwestię wykonywania pomiarów masy oraz nacisków osi pojazdów w ruchu za pomocą urządzeń preselekcyjnych, a także norm, jakie te systemy powinny spełniać.

Działania ITD krytykowane przez NIK

W Ramowych Planach Kontroli opracowanych przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego na lata 2018-2020 określano liczbę kontroli ważeniowych do zrealizowania w poszczególnych województwach, nie uwzględniając konieczności przeprowadzania, choćby części czynności kontrolnych w granicach administracyjnych miast. Przeprowadzenie kontroli ważeniowych na terenach zurbanizowanych jest trudniejsze i wymaga m.in. zaangażowania większej liczby inspektorów.

NIK wskazał także na niewielką skuteczność Inspekcji Transportu Drogowego, która przeprowadziła zaledwie kilkanaście procent wszystkich kontroli ważeniowych na obszarach miast. Jak wynika z wniosków z kontroli NIK, zarządcy dróg oraz WITD pod względem kadrowym, organizacyjnym i sprzętowym, byli przygotowani do realizacji nałożonych zadań związanych z eliminowaniem ruchu pojazdów przeciążonych. Brakowało jednak odpowiedniej infrastruktury, która umożliwiłaby prowadzenie kontroli.

Problem przeładowanych ciężarówek dotyczy szczególnie dużych miast, znajdujących się w pobliżu okręgów przemysłowych czy centr logistyczno-magazynowych. W Ramowych Planach Kontroli opracowanych przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego na lata 2018-2020 określano liczbę kontroli ważeniowych do zrealizowania w poszczególnych województwach, nie uwzględniając konieczności przeprowadzania, choćby części czynności kontrolnych w granicach administracyjnych miast. Przeprowadzenie kontroli ważeniowych na terenach zurbanizowanych jest trudniejsze i wymaga m.in. zaangażowania większej liczby inspektorów. Dlatego większość Inspekcji Transportu Drogowego, aby osiągnąć wymagane wskaźniki, wybierała prostsze rozwiązanie organizacyjne i realizowała kontrole poza granicami dużych ośrodków miejskich, stąd w samych miastach przeprowadzano je bardzo rzadko.

Coraz większy ciężar transportów na drogach

W ostatnich latach obserwuje się wzrost przewozów ładunków transportem samochodowym. W 2016 r. odnotowano przewóz 1 546 572 tysięcy ton, podczas gdy w 2019 r. było to już 1 921 073 tysięcy ton. Z badań przeprowadzonych przez Politechnikę Gdańską wynika, że pojazdy przeciążone poruszające się po drogach stanowią od 14 do 23 proc. pojazdów ogółem (w zależności od drogi). Jednocześnie przeładowane pojazdy ciężarowe powodują od 35 do 70 proc. szkód konstrukcji nawierzchni dróg. W efekcie następuje osłabienie struktury nawierzchni, a także powstają ubytki, wyboje oraz koleiny. Niszczona jest także infrastruktura podziemna: sieć wodociągowo-kanalizacyjna, elektryczna, światłowodowa, a także inne obiekty towarzyszące. Z kolei remonty uszkodzonych nawierzchni dróg są pracochłonne i bardzo kosztowne.