Retrofity LED cieszą się coraz większym zainteresowaniem, również w branży transportowej. Kierowcy kilkuletnich pojazdów ciężarowych, wyposażonych w “standardowe” oświetlenie, oparte na tradycyjnych żarówkach spoglądają bardzo przychylnie w stronę LED-owych odpowiedników. Bardziej wydajne reflektory, unowocześnione nową technologią działają lepiej w nocy i poprawiają bezpieczeństwo truckerów. Niestety, w UE takie rozwiązanie jest nielegalne. Niemcy oraz Korea dopuściły kilka modeli samochodów z takim rozwiązaniem, w tym znane auta takie jak Transit, Ducato czy Doblo. Jednak na liście warunkowych dopuszczeń pojazdów ciężarowych, póki co, brak.

Retrofity dla pojazdów ciężarowych budzą wiele dyskusji w kwestii legalności, dostępności czy zastosowania w wybranych pojazdach. Postanowiliśmy zebrać je w jednym tekście i skonfrontować z ekspertem w tym temacie. Skontaktowaliśmy się z panią Wiolettą Pasionek, Marketing Manager Central Europe z Lumileds Poland, producenta i dystrybutora oświetlenia samochodowego marki Philips.

Czym są retrofity LED w pojazdach ciężarowych?

Zacznijmy jednak od trochę bardziej rozbudowanego wstępu, ponieważ sprawa wcale nie jest taka prosta, jak może wydawać się na pierwszy rzut oka. W końcu to tylko żarówki, prawda? Otóż wręcz przeciwnie. Oświetlanie drogi standardowymi żarówkami H4 czy H7 powoli odchodzi do lamusa na rzecz nowoczesnego światła generowanego przez technologię LED. Różnica jest naprawdę ogromna – kierowcy przesiadający się do nowych ciężarówek określają reflektory starego typu jako „znicze”. Niestety, nie każda firma transportowa może sobie pozwolić na inwestycję w najnowocześniejszy tabor. W związku z tym na rynku zaczęły pojawiać się względnie proste oraz stosunkowo tanie w zakupie retrofity, czyli rozwiązania, które pozwalają zaadoptować reflektor starszego typu do oświetlenia typu LED. Przepisy związane z użyciem oświetlenia zewnętrznego są jednak bardzo rygorystyczne na terenie Unii Europejskiej i zwyczajnie zabraniają takich modyfikacji. Jakie zagrożenie może stanowić taka przekładka? Dla kierowcy im więcej jasnego światła na drodze tym lepiej. Musimy jednak pamiętać, że po drugiej stronie mamy innych uczestników ruchu, którzy mogą zostać poważnie oślepieni nieodpowiednio dostosowanym retrofitem – a tu o poważny wypadek już nietrudno.

TruckFocus: Czy istnieją przykłady legalnego wykorzystania retrofitów LED w samochodach ciężarowych? W przypadku osobówek można je stosować np. w offroadzie, czyli poza drogą publiczną.

Wioletta Pasionek, Marketing Manager, Lumileds Poland, Philips: Jedną ze zmian, jakie wprowadziliśmy w najnowszej gamie retrofitów Philips Ultinon LED jest ich kompatybilność z instalacjami pojazdów 12V i 24V. Oznacza to, że jako producent jesteśmy technicznie gotowi na wprowadzenie tego rodzaju źródła światła na rynek. Niestety, za rozwojem technologii wciąż nie nadąża prawo, dlatego czy to w pojazdach osobowych czy ciężarowych nie wolno ich stosować na drogach publicznych. Pozostają odcinki lub tereny zamknięte. Dla pojazdów ciężkich mogą to być place budów, kopalnie i wyrobiska, a także obszary rolnicze. Pamiętajmy przy tym też, że obostrzenia te dotyczą oświetlenia zewnętrznego. Legalnie zamienniki w postaci żarówek LED możemy stosować w kabinie pojazdów, podświetleniu deski rozdzielczej oraz przestrzeni ładunkowej i bagażnika.

Czy reflektory pojazdów ciężarowych różnią się od osobowych w jakichś technicznych aspektach stosowania retrofitów – czy np. istnieje mniejsze lub większe ryzyko oślepiania innych przy niepoprawnym montażu/niskiej jakości retroficie?

Na pierwszy rzut oka nie ma różnic pomiędzy żarówkami halogenowymi do samochodów osobowych i pojazdów ciężarowych. Mają te same wymiary oraz kształt, a nawet budowę. Ważne jest to, czego nie widać, czyli napięcie instalacji elektrycznej, ukształtowanie wiązki światła, a także zastosowane materiały. W pojazdach ciężarowych mamy więc instalację 24V, wyżej umieszczone reflektory oraz dużą podatność zawieszenia na wstrząsy, czy wibracje. Przy założeniu, że retrofit LED jest odpowiednikiem żarówki halogenowej, musi on spełniać te same założenia. Najprostszym zadaniem było dobranie elektroniki zarówno pod napięcia 12V i 24V. Osadzona na metalowym trzpieniu dioda LED jest z kolei o wiele bardziej wytrzymała na różnego rodzaju przeciążenia od żarnika zamkniętego w szklanej bańce wypełnionej gazem.

Najtrudniejszym parametrem do osiągnięcia jest zapewnienie przepisowej linii odcięcia i zabezpieczenia pozostałych uczestników ruchu drogowego przed efektem oślepiania.

Czy służby takie jak ITD mogą zabrać dowód rejestracyjny pojazdowi ciężarowemu, który korzysta z retrofitów?

Montaż retrofitów LED w pojazdach używanych na drogach publicznych jest zabroniony. Nie ma więc różnicy jeśli do kontroli zatrzyma nas policjant albo inspektor ITD, a także czy kontrola będzie dotyczyła samochodu osobowego czy pojazdu ciężarowego. Podstawą będzie niespełnienie warunków technicznych, co może wiązać się z zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego. Jego odbiór będzie możliwy po wizycie na stacji kontroli pojazdów i potwierdzeniu przez diagnostę, że w oświetleniu zewnętrznym zamontowane są zgodne z przepisami żarówki.

Dlaczego tylko niektóre modele tzw. “busów” zostały poddane legalizacji dla wykorzystania retrofitów, a żaden pojazd ciężarowy? Od czego to zależy?

Żarówki halogenowe produkowane są od połowy ubiegłego wieku. Od tego czasu, wedle szczegółowo określonych przepisów, projektuje się pod nie optykę reflektorów. Dziś można mówić o dziesiątkach tysięcy typów modeli, z których część używana jest na drogach całego świata. Jeśli więc chcielibyśmy zastąpić je retrofitami LED należałoby powtórzyć cały proces lub znowelizować przepisy. Taką drogę wybrała na przykład Korea. W 2020 roku na tamtejszych drogach dopuszczono do użytku retrofity niektórych marek. Oba są kompatybilne z instalacjami 12V i 24V, więc można je montować w miejscu żarówki halogenowej w samochodach osobowych i ciężarowych.

Europejskie przepisy, nie zmieniające się na przestrzeni dekad, nie pozwalają na taką uniwersalną modyfikację. Jednocześnie pozostawiają pewną swobodę decyzji poszczególnym krajom. I tu mamy przykład Niemiec, które jako jedyne zakazały sprzedaży retrofitów LED, a teraz jako pierwsze w Europie dopuściły ich używanie na drogach publicznych. Zrobiły to jednak na innej zasadzie – legalizacji do konkretnych typów reflektorów w wybranych modelach samochodów w korelacji do wskazanych retrofitów. W tej chwili na liście dopuszczeń znajduje się dwadzieścia sześć pozycji. Wśród nich do segmentów busów zalicza się nowy Fiat Ducato III i poprzednia generacja Forda Transit Connect. Kryterium wyboru aut poddanych legalizacji była ich popularność. Dla nas, jako producenta, wiąże się to z niemałymi kosztami, dlatego zaczęliśmy od samochodów osobowych oraz lekkich dostawczych. Być może przyjdzie czas na rozpoczęcie procesu dla pojazdów ciężarowych. Liczymy wciąż, że ten precedens przyczyni się do zmian w przepisach. Wówczas, wzorem Korei, będzie można rozszerzyć katalog dopuszczeń. Warto działać w tym kierunku, bo ideą stworzenia retrofitów LED była możliwość zamiany ograniczonych już technicznie żarówek halogenowych na efektywniejsze źródło światła. A to bezpośrednio przekłada się na wyższy poziom bezpieczeństwa na drodze.

Prawo nie nadąża za technologią

Podsumowując, nie pierwszy raz spotykamy się z sytuacją kiedy nowa technologia prześciga procesy legislacyjne. Możemy śmiało również wysunąć tezę, że przepisy często ograniczają rozwój niektórych rozwiązań. Z drugiej jednak strony każdy z nas wolałby żyć w jak najbardziej bezpiecznym świecie, w którym zadbano o zmniejszenie ryzyka ewentualnych wypadków zagrażających naszemu zdrowiu do minimum. W wypadku retrofitów sprawa wydaje się jednak jasna. Zastosowanie lepszego, oświetlenia w samochodach ciężarowych może się jednoznacznie przyczynić wyłącznie do wzrostu bezpieczeństwa. Duże marki bez problemu uzyskałyby odpowiednie certyfikaty już w tym momencie, pozwalając na montaż legalnych świateł LED do wielu pojazdów nie wyposażonych w tę przydatną technologię fabrycznie. Niestety, musimy czekać na zmiany legislacyjne i liczyć na to, że nie będą się one przeciągać kilka lat.