Systemy TPMS stają się popularne również w pojazdach ciężarowych. Technologia ta, wykorzystywana od lat w autach osobowych, ma swoje wady i zalety. Sprawdzamy, czym są systemy TPMS, kiedy staną się obowiązkowym wyposażeniem ciężarówek i jakie korzyści zapewnia ich stosowanie?

Spis treści:

• Czym jest system TPMS i do czego służy?
• Dwa rodzaje systemów TPMS — jak działają?
• Wady i zalety systemu TPMS
• Obowiązkowe systemy TPMS w pojazdach ciężarowych — od kiedy?

Rozwój technologii zwiększa możliwości gromadzenia i przesyłania informacji o otaczającym nas świecie. Systemy TPMS są idealnym przykładem na to, że nowoczesne technologie mogą poprawić bezpieczeństwo i zmniejszyć koszty eksploatacji pojazdów. Niestety, posiadają także istotne wady. Wyjaśniamy, co warto wiedzieć o systemach TPMS.

Czym jest system TPMS i do czego służy?

TPMS to skrót od angielskiej nazwy Tire Pressure Monitoring System. Pierwsze tego typu rozwiązania zaczęto stosować już w latach 80. ubiegłego stulecia w samochodach wyścigowych, ponieważ w tym sporcie nagła utrata ciśnienia w oponie zdarza się stosunkowo często i zwykle ma katastrofalne skutki.

W latach 90. systemy TPMS zaczęły upowszechniać się w samochodach osobowych, chociaż były raczej luksusowym wyposażeniem. Dopiero od 2014 r. zaczęto je seryjnie montować w osobówkach.

Systemy te służą do monitoringu w czasie rzeczywistym ciśnienia w oponach, a ich kluczową funkcją jest informowanie kierowcy o sytuacji nagłej i poważnej (zwykle ok. 20-procentowej) utraty powietrza. Ideą tego rozwiązania jest niezależny monitoring każdego z kół, a funkcje te realizowane są na dwa sposoby.

Dwa rodzaje systemów TPMS – jak działają?

Ciśnienie w oponie można kontrolować w sposób pośredni lub bezpośredni. Każdy z nich ma swoje zalety i ograniczenia, a oba stosowane są powszechnie w motoryzacji.

Pośredni (pasywny) system TPMS

Pośredni system TPMS działa w oparciu o analizę impulsów z czujników systemów ESP i ABS, które dostarczają informacji o obrotach poszczególnych kół. Na tej podstawie można wykryć spadek ciśnienia w oponie, bo powoduje on zmniejszenie promienia koła, które z tego powodu zaczyna obracać się szybciej, niż pozostałe.

Pośredni system TPMS nie wymaga więc montażu żadnych dodatkowych czujników, a jedynie rozbudowy oprogramowania komputera pokładowego. To obniża koszty instalacji i eksploatacji, a także serwisu ogumienia. Do wad pasywnych TPMS zaliczamy mniejszą precyzję tego rozwiązania, brak możliwości zbierania danych dotyczących temperatury opon i ryzyko znacznego opóźnienia w wykryciu spadku ciśnienia.

Bezpośredni (aktywny) system TPMS

Aktywny system TPMS monitoruje ciśnienie w oponie za pomocą specjalnego czujnika, który może być umieszczony wewnątrz lub na zewnątrz koła (na zaworze). Wyposażony jest on we własną baterię i łączy się bezprzewodowo z systemami pokładowymi.

Zaletą tego rozwiązania jest wysoka dokładności i duża szybkość reakcji — kierowca otrzymuje alert natychmiast po wystąpieniu problemów z ciśnieniem. Dodatkowo czujniki mogą monitorować temperaturę każdej opony, co umożliwia przewidywanie usterek innych układów (np. hamulcowego).

Aktywny system TPMS jest jednak droższy zarówno w instalacji, jak i konserwacji (baterie czujników wytrzymują przebiegi ok. 150 tys. km, po czym należy je wymienić). Zewnętrzne czujniki mogą ulec uszkodzeniu w trakcie jazdy oraz serwisu ogumienia, a wewnętrzne wymagają dodatkowego montażu, który często okazuje się czasochłonny.

Wady i zalety systemu TPMS

Bez względu na rodzaj systemu TPMS jego największą wadą okazują się koszty. Problem stanowią również wymagania serwisowe (aktywne TPMS) oraz precyzja działania (pasywne TPMS). W obu przypadkach systemy generują błędy, które mogą prowadzić do niepotrzebnych opóźnień związanych z wizytą w serwisie i kolejnych wydatków.

Wśród zalet systemów TPMS najczęściej wymienia się zwiększenie bezpieczeństwa na drogach, ponieważ jazda z niewłaściwym ciśnieniem w kołach często okazuje się przyczyną wypadków. Paradoksalnie systemy tego typu mogą przyczynić się także do redukcji kosztów eksploatacji pojazdu, ponieważ ogumienie użytkowane z prawidłowym ciśnieniem pokonuje dłuższe przebiegi. Dodatkowo możliwość monitoringu jego temperatury pozwala wykorzystać zaawansowane algorytmy do wczesnego wykrywania potencjalnych problemów z ogumieniem, jak to ma miejsce np. w systemie TPMS firmy Goodyear.

Obowiązkowe systemy TPMS w pojazdach ciężarowych – od kiedy?

Systemy TPMS są obowiązkowym wyposażeniem wszystkich nowych pojazdów na terenie UE od 2014 roku. Od lipca 2024 r. staną się również konieczne we wszystkich nowych pojazdach homologacji: M2, M3, N1, N2, N3, O3, O4, czyli autobusach, ciężarówkach i przyczepach.

W przypadku pojazdów ciężkich, które pokonują przecież duże przebiegi, wydłużenie okresu eksploatacji ogumienia, dzięki zapewnieniu odpowiedniego ciśnienia w oponach, może dać wymierne oszczędności w kosztach utrzymania floty. Istotna jest również możliwość wykrycia wzrostu temperatury opony, co często prowadzi do jej rozerwania i utraty kontroli nad pojazdem.

Wydaje się więc, że pomimo wad systemów TPMS, obowiązek ich montażu w nowych pojazdach ciężarowych, autobusach i przyczepach przyniesie korzyści zarówno właścicielom flot (oszczędności), jak i wszystkim użytkownikom dróg (zwiększenie bezpieczeństwa).