10 lutego Sejm przyjął projekt ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów. Nakłada on na przewoźników i kierowców dodatkowe obowiązki związane ze zgłoszeniem przewozu towarów akcyzowych. Ustawa ma wejść w życie na początku marca 2017 r., ale kary będą nakładane od 1 maja. Zgłaszanie ma być dokonywane za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych.

Projekt budził kontrowersje. Pojawiały się doniesienia o stałej kontroli położenia pojazdów przez system GPS. Przedstawiciel Ministerstwa Finansów starał się uspokajać:

– Nie ma tutaj (…) nadajników satelitarnych. (…) Nie ma regulacji związanych z bazą w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, czyli bazy danych z autostrad. – powiedział podczas II czytania na posiedzeniu Sejmu Leszek Skiba, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów. – Kierowca może być ukarany właściwie za jedyną rzecz, za nieposiadanie numeru zgłoszenia, a czy przewozi paliwo, czy przewozi papierosy, czy przewozi pluszowe zabawki w takiej ilości lub niezgodnej ze zgłoszeniem to nie jest istota tej działalności. To jest jedyna rzecz, o którą kierowca musi zadbać. W ustawie jest wpisany obowiązek, żeby przewoźnik, czyli właściciel, przedsiębiorca koordynujący pracę kierowców, przekazał kierowcy numer referencyjny i kierowca za brak tego numeru może być ukarany. – dodał Leszek Skiba.

Wciąż jednak istnieją niejasności związane z interpretacją przepisów. Nie ma pewności, czy według nowych przepisów trzeba będzie raportować na przykład transport każdego oleju silnikowego w pojemniku większym niż 11 litrów lub płynu do spryskiwaczy w pojemniku większym niż 16 litrów, czy będzie to konieczne dopiero przy transporcie ponad 500 litrów takich produktów.

Kontrole i kary

Kontroli będą mogli dokonać funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej, Policji, Straży Granicznej oraz inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego. Kierowca będzie musiał okazać kontrolującemu dokumenty związane z przewozem towaru, podać numer referencyjny właściwy dla dokonywanego przewozu i umożliwić weryfikację zawartych w nich danych, dokonanie oględzin towaru (w tym pobranie próbki). Kary dla kierowców mieszczą się w przedziale od 5 tys. do 7,5 tys. zł. Wysokość kary w tym przedziale ma być uzależniona od zamożności kierowcy.

Jeżeli w trakcie kontroli przewozu towarów zostanie stwierdzone niedokonanie zgłoszenia lub nie zostanie przedstawiony numer referencyjny przewozu towaru, pojazd lub towar będzie mógł zostać zatrzymany.

W przypadku niewykonania określonych przez projekt ustawy obowiązków, na podmiot wysyłający albo odbierający zostanie nałożona kara pieniężna w wysokości 46% wartości netto towaru przewożonego podlegającego obowiązkowi zgłoszenia, nie niższa niż 20 000 zł. Jeśli towar nie odpowiada co do rodzaju, ilości, masy lub objętości towarowi wskazanemu odpowiednio przez podmiot wysyłający albo podmiot odbierający w zgłoszeniu, powyższa kara zostanie naliczona od różnicy wartości netto towaru zgłoszonego i towaru rzeczywiście przewożonego (dopuszczalna w projekcie tolerancja to 10% masy, ilości lub objętości). W przypadku przewozu towaru z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium drugiego państwa członkowskiego albo państwa trzeciego, przewoźnik, który nie wykona powyższych obowiązków, może zostać ukarany karą w wysokości 20 000 zł.

Obowiązki przewoźników, wysyłających i odbierających

Przed rozpoczęciem przewozu towaru, podmiot wysyłający będzie obowiązany przesłać do rejestru zgłoszenie, uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia i przekazać ten numer przewoźnikowi. Podmiot odbierający będzie musiał uzupełnić zgłoszenie o informację o odbiorze towaru najpóźniej w następnym dniu roboczym po dniu dostarczenia towaru. W przypadku przewozu towaru z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium drugiego państwa członkowskiego albo państwa trzeciego przewoźnik będzie obowiązany przesłać do rejestru, przed rozpoczęciem przewozu towaru na terytorium kraju, zgłoszenie i uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia.

Przewoźnik będzie obowiązany odmówić przyjęcia do przewozu towarów podlegających zgłoszeniu w przypadku nieotrzymania numeru referencyjnego. Przed rozpoczęciem przewozu będzie musiał przekazać kierującemu numer referencyjny, a kierujący, w momencie rozpoczęcia przewozu towaru, będzie obowiązany ten numer posiadać.

Co i kiedy podlega monitorowaniu?

Według projektu, systemem rejestracji i monitorowania objęte zostaną m.in. paliwa silnikowe i ich pochodne, w tym biodiesel; dodatki do paliw; oleje smarowe; odmrażacze na bazie alkoholu etylowego; rozcieńczalniki i rozpuszczalniki; alkohol etylowy częściowo i całkowicie skażony oraz susz tytoniowy. Lista monitorowanych towarów oraz ich masa czy ilość będzie mogła być zmieniana przez Ministerstwo Finansów odpowiednim rozporządzeniem.

Po co ustawa?

Nowa ustawa, według rządu, ma być narzędziem walki z nieuczciwymi firmami i regulacją uzupełniającą pakiet paliwowy, który działa od sierpnia 2016 r. Jej efektem ma być zapobieganie wyłudzeniom podatku VAT w obrocie paliwami ciekłymi. Przepisy nie będą dotyczyły wojska, policji, BOR i innych służb państwowych, a także przesyłek przewożonych przez operatorów pocztowych i przesunięć międzymagazynowych.

Odrzucono propozycje poprawek, które zmniejszały karę grożącą kierowcy do 1000 zł, ograniczały możliwość nakładania kar na przewoźnika z tytułu braku świadomości w zakresie przewożonych towarów oraz rozszerzania katalogu towarów objętych pakietem transportowym poprzez rozporządzenie. Nie przyjęto też propozycji przesunięcia terminu wejścia ustawy w życie 1 lipca 2017 r. i obowiązywania kar od 1 września 2017 r.

Ustawę uwzględniono już w harmonogramie posiedzenia Senatu, które odbędzie się w dniach 21-22 lutego, co oznacza, że ustawa ma szansę wejść w życie na początku marca.

Co podlega monitorowaniu?

Art. 3. 2. Projektu ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów

Systemowi monitorowania drogowego podlega przewóz:

1) towarów objętych:

a) podkategoriami PKWiU: od 19.20.21 do 19.20.28, 19.20.29, 20.14.74 nieoznaczonych znakami akcyzy, 20.14.75, od 20.59.41 do 20.59.42, 20.59.43 zawierających alkohol etylowy, 20.59.57, 20.59.58 oraz 38.12.25, jeżeli masa brutto przesyłki towarów objętych tymi podkategoriami przekracza 500 kg lub jej objętość przekracza 500 litrów, z uwzględnieniem pkt 2 lit. a,

b) pozycjami CN: 2207 nieoznaczonych znakami akcyzy, 2707, 2710, 2905, 2917, 3403, 3811, 3814 zawierających alkohol etylowy, 3820 zawierających alkohol etylowy, 3824 oraz 3826, jeżeli masa brutto przesyłki towarów objętych tymi pozycjami przekracza 500 kg lub jej objętość przekracza 500 litrów, z uwzględnieniem pkt 2 lit. b;

2) towarów objętych:

a) podkategoriami PKWiU:

– 19.20.29 w opakowaniach jednostkowych powyżej 11 litrów niezależnie od liczby opakowań,

– 20.14.74 nieoznaczonych znakami akcyzy w opakowaniach jednostkowych powyżej 5 litrów niezależnie od liczby opakowań,

– 20.14.75 w opakowaniach jednostkowych powyżej 5 litrów niezależnie od liczby opakowań,

– od 20.59.41 do 20.59.42 w opakowaniach jednostkowych powyżej 16 litrów niezależnie od liczby opakowań, – 20.59.43 zawierających alkohol etylowy w opakowaniach jednostkowych powyżej 16 litrów niezależnie od liczby opakowań,

b) pozycjami CN:

– 2207 nieoznaczonych znakami akcyzy w opakowaniach jednostkowych powyżej 5 litrów niezależnie od liczby opakowań,

– 2710 w opakowaniach jednostkowych powyżej 11 litrów niezależnie od liczby opakowań,

– 2905 w opakowaniach jednostkowych powyżej 11 litrów niezależnie od liczby opakowań,

– 3403 w opakowaniach jednostkowych powyżej 16 litrów niezależnie od liczby opakowań,

– 3811 w opakowaniach jednostkowych powyżej 16 litrów niezależnie od liczby opakowań,

– 3820 zawierających alkohol etylowy w opakowaniach jednostkowych powyżej 16 litrów niezależnie od liczby opakowań;

3) alkoholu całkowicie skażonego (…) w tym zawartego w wyrobach nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi:

a) w przypadku przesyłek w opakowaniach jednostkowych powyżej 5 litrów niezależnie od liczby opakowań,

b) w przypadku przesyłek o objętości powyżej 500 litrów;