Zasady pracy kierowców regulują nie tylko przepisy prawa pracy, ale także odrębna ustawa, która nakłada na pracodawców dodatkowe obowiązki. Tymczasem ostatnia nowelizacja Kodeksu Pracy odbiła się szerokim echem w branży transportowej. Sprawdzamy, co było źródłem tych kontrowersji i przypominamy ważne informacje, dotyczące prowadzenia ewidencji czasu pracy kierowców.

Spis treści:

• Kogo dotyczy ustawa o czasie pracy kierowców?
• Nowy obowiązek informacyjny i nie tylko
• Czy można zakazać kierowcy pracy u innego pracodawcy?
• Wymogi dotyczące prowadzenia ewidencji czasu pracy kierowców

Praca kierowcy charakteryzuje się poważnymi konsekwencjami ewentualnych błędów. Prawdopodobnie właśnie z tego powodu ustawodawca zdecydował się uregulować niektóre kwestie w akcie prawnym komplementarnym do Kodeksu pracy. Problem w tym, że nowelizacja Kodeksu stworzyła ryzyko nadmiernego obciążenia pracą kierowców, co wielu ekspertów uważa za niebezpieczne.

Kogo dotyczy ustawa o czasie pracy kierowców?

Ustawa o czasie pracy kierowców, jak sama nazwa wskazuje, obowiązuje tych pracodawców, którzy zatrudniają kierowców na podstawie umowy. Istotny jest jednak również środek transportu, którym taki pracownik będzie kierował, ponieważ wspomniana ustawa nie dotyczy pojazdów:

• medycznych,
• wojskowych,
• zabytkowych,
• wolnobieżnych,
• specjalistycznych,
• wykonujących przewóz osób na trasach regularnych o długości nieprzekraczającej 50 km,
• o DMC poniżej 7,5 t i wykorzystywanych do niezarobkowego przewozu rzeczy,
• po naprawach w serwisie, które są kontrolowane pod kątem dokonanej naprawy,
• niezarejestrowanych i bez zalegalizowanych tablic rejestracyjnych,
• poruszających się wyłącznie po terenie prywatnym, bez wyjeżdżania na drogi publiczne.

Warto natomiast pamiętać, że ustawą o czasie pracy kierowców objęci są nie tylko zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Jej zapisy dotyczą bowiem także osób niezatrudnionych przez pracodawcę, ale wykonujących dla niego przewozy drogowe w myśl Rozporządzenia (WE) 561/2006 oraz przedsiębiorców, którzy osobiście wykonują przewozy drogowe.

Nowy obowiązek informacyjny i nie tylko

Rozdział 3. ustawy o czasie pracy kierowców w art. 24 – 26 nakłada na pracodawcę między innymi obowiązek poinformowania zatrudnianych kierowców o przepisach z zakresu czasu pracy. Wykonuje się to zwykle przez zapoznanie pracownika ze stosownym regulaminem lub oświadczeniem, obowiązującymi w firmie.

Jednakże kwietniowa nowelizacja Kodeksu pracy obliguje pracodawcę do przekazania zatrudnionemu w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie maksymalnie 7 dni od dopuszczenia go do pracy dodatkowych informacji. Chodzi o:

• przysługujące przerwy w pracy,
• przysługujący dobowy i tygodniowy odpoczynek,
• obowiązujące dobową i tygodniową normę oraz wymiar czasu pracy,
• zasady dotyczące pracy w nadgodzinach oraz zapłaty za nie,
• zasady dotyczące przechodzenia ze zmiany na zmianę (w pracy zmianowej),
• zasady przemieszczania się pomiędzy miejscami wykonywania pracy, jeżeli wymaga tego charakter zatrudnienia.

Poza tym pracodawca musi uzyskać od pracownika oświadczenie o wymiarze zatrudnienia u innego pracodawcy oraz o przeciętnej tygodniowej liczbie godzin przewozów drogowych lub innych czynności wykonywanych na podstawie innej niż stosunek pracy. Jeżeli takie sytuacje nie występują, pracodawca zobligowany jest uzyskać zaświadczenia od pracownika o ich braku.

Czy można zakazać kierowcy pracy u innego pracodawcy?

Oprócz tego kwietniowa nowelizacja Kodeksu pracy przyniosła także zmianę, która wzbudziła najwięcej kontrowersji. Nowe przepisy zabraniają pracodawcy zakazywania kierowcom pracy dla innych firm, chyba że wynika to z innych przepisów albo zawarto umowę o zakazie konkurencji. O ile w większości sektorów zmiana ta uznawana jest za korzystną dla pracowników, o tyle w transporcie od razu okrzyknięto ją wręcz niebezpieczną.

Umożliwia ona bowiem pracownikom dorabianie „po godzinach” u innych pracodawców. Problem polega na tym, że ten czas powinien zostać wykorzystany na odpoczynek, niezbędny kierowcy do prowadzenia pojazdu w sposób bezpieczny. Rezygnując z niego na rzecz dodatkowej pracy, zwiększamy ryzyko spowodowania wypadku. Dlatego wniesiono interpelację nr 40102, w której podkreślono, że w sektorze transportowym nie powinien obowiązywać zakaz zabraniania pracownikom wykonywania pracy dla innych pracodawców.

Wymogi dotyczące prowadzenia ewidencji czasu pracy kierowców

Ustawa o czasie pracy kierowców zawiera wiele zapisów, ale najistotniejszymi pozostają te, dotyczące obowiązku ewidencjonowania czasu pracy. Ewidencję taką należy prowadzić w formie papierowej lub elektronicznej dla każdego pracownika, ponieważ stanowi ona podstawę do obliczania jego wynagrodzenia oraz innych świadczeń. Pracodawca musi ją udostępnić pracownikowi na jego wniosek i przechowywać przez okres 10 lat.

Właściciele firm transportowych wiedzą, że wymóg prowadzenia takiej ewidencji nie jest niczym szczególnym, ponieważ wprowadza go także Kodeks pracy oraz rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. Niemniej jednak warto zaznaczyć, że ewidencję czasu pracy kierowców prowadzi się z wykorzystaniem informacji z:

• wykresówek,
• karty kierowcy,
• tachografu,
• innych źródeł, dokumentujących czas i rodzaj wykonywanej przez kierowców pracy.

Przypominamy, że minimum raz na 90 dni należy pobrać dane z tachografu cyfrowego, a co najmniej raz na 28 – informacje z karty kierowcy.