Nie ustają prace nad stworzeniem najskuteczniej chronionej granicy na świecie, jak swój ambitny projekt określają władze Wielkiej Brytanii. Brexit spowodował konieczność uregulowania wielu kwestii, dotyczących także handlu z krajami UE. Sprawdzamy, jakie zmiany w Border Target Operating Model zostaną wprowadzone w 2024 roku.

Spis treści:

• Czym jest Border Target Operating Model (TOM)?
• Harmonogram zmian w Border Target Operating Model
• Klasyfikacja towarów według ryzyka
• Elementy nowego modelu kontroli sanitarnej i fitosanitarnej

Wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej stało się źródłem problemów w transporcie do i z tego kraju. Chaos i niejasne zasady kontroli na przejściach granicznych odstraszały wielu przedsiębiorców. W celu naprawy sytuacji brytyjski rząd zapowiedział zamiany w dotychczasowych przepisach.

Czym jest Border Target Operating Model (TOM)?

Pakiet zmian ujęto w tzw. Border Target Operating Model. Celem jego wprowadzenia jest ułatwienie funkcjonowania firm transportowych na terenie Wielkiej Brytanii, ale również wprowadzenie skutecznych mechanizmów kontroli granicznej towarów.

Dokument opublikowano 12 września 2023 roku. Zdefiniowano w nim nowe podejście do kontroli bezpieczeństwa w całym imporcie, a zwłaszcza do kontroli sanitarnych i fitosanitarnych. Nowymi regulacjami ma zostać objęty także tranzyt do Wielkiej Brytanii, przewóz ryb z UK oraz eksport pewnych towarów z portów.

Pakiet zmian ma uprościć i zdigitalizować procedury importu w 20 z 37 obszarów. Docelowo wszystkie dokumenty transportowe powinny były w jednym wspólnym systemie, tzw. Single Trade Window.

Harmonogram zmian w Border Target Operating Model

Wprowadzanie zmian w Border Target Operating Model rozłożono na cały 2024 rok.

• od 31 stycznia br. w imporcie z UE zaczną obowiązywać świadectwa zdrowia roślin i produktów roślinnych średniego ryzyka, produktów zwierzęcych oraz pasz i żywności, niepochodzących od zwierząt wysokiego ryzyka. Przestanie natomiast obowiązywać wymóg wstępnego zgłaszania transportu roślin i produktów roślinnych niskiego ryzyka,
• 30 kwietnia br. przestaną być wymagane świadectwa zdrowia i rutynowe kontrole roślin, produktów roślinnych niskiego ryzyka oraz produktów zwierzęcych spoza UE. Ograniczone zostaną kontrole fizyczne produktów zwierzęcych średniego ryzyka, pochodzących spoza Unii Europejskiej. Natomiast rośliny i produkty roślinne wysokiego ryzyka z UE będą kontrolowane na granicy, a nie w miejscach przeznaczenia,
• 31 października 2024 r. zmiany obejmą wymogi składania deklaracji bezpieczeństwa i ochrony dla towarów z UE oraz innych terytoriów objętych zezwoleniem. Zmniejszy się także ilość danych, przetwarzanych podczas operacji przewozowych.

Klasyfikacja towarów według ryzyka

Border Target Operating Model bazuje na klasyfikacji produktów ze względu na ryzyko, jakie stwarzają. Za towary niskiego ryzyka, na które nie jest wymagany certyfikat zdrowia, uważa się przetworzone produkty zwierzęce i niektóre rybne. Ich przewóz objęty jest kontrolami w najmniejszym zakresie.

Transport produktów o średnim ryzyku (m.in. surowe mięso, nabiał, surowe produkty zwierzęce) wymaga wstępnego zgłoszenia w systemie celnym i podlega kontroli dokumentów. Fizyczne kontrole tych produktów wykonuje się jednak rzadko.

Najbardziej restrykcyjne przepisy dotyczą przewozów produktów wysokiego ryzyka, do których zaliczono przede wszystkim żywe zwierzęta oraz towary z niebezpiecznych regionów. Muszą one posiadać certyfikaty zdrowia, a przewóz wymaga pre-notyfikacji celnej i objęty jest pełną kontrolą dokumentów oraz stanu fizycznego.

Elementy nowego modelu kontroli sanitarnej i fitosanitarnej

Warto również podkreślić, że system kontroli sanitarnej i fitosanitarnej w Wielkiej Brytanii opierać będzie się na trzech elementach, z których pierwszym jest klasyfikacja ze względu na ryzyko, uwzględniająca rodzaj towaru i jego pochodzenie.

Drugim elementem jest certyfikat zdrowia, który ma zostać uproszczony i przekształcony do wersji cyfrowej, dzięki czemu jego obsługa stanie się łatwiejsza. Trzecią składową jest program zaufanego przewoźnika (Trusted Trader), umożliwiający skorzystanie z wygodniejszych procedur importowych. Wszytko po to, aby ułatwić wymianę handlową pomiędzy Wielką Brytanią a UE oraz państwami niebędącymi jej członkami, przy zachowaniu odpowiednio skutecznej ochrony granicy.