Klasyczne układy sterowania sprzęgłem realizują swoje funkcje  za pośrednictwem mechanizmu dźwigniowego zespolonego z siłownikiem pneumatycznym lub hydrauliczno-pneumatycznym. W niektórych pojazdach z automatyczną skrzynią biegów stosuje się pneumatyczne układy wysprzęglające typu ConAct. Zaletą tego typu rozwiązania jest komfort i wygoda przy zmianie biegów oraz obniżenie kosztów serwisowania z uwagi na wyeliminowanie obwodu hydraulicznego.

Konstrukcja system SACHS ConAct

Sterowany elektronicznie, pneumatyczny wysprzęglik ConAct (z ang. Concentric Clutch Actuation) to opracowany przez firmę ZF pod marką SACHS innowacyjny układ sterujący pracą sprzęgła. System ConAct charakteryzuje się prostą budową i pozbawiony jest elementów klasycznego układu wysprzęglającego, czyli: dźwigni, widełek sprzęgła
z układem uruchamiającym oraz łożyska wyciskowego. ConAct współpracuje z automatycznymi skrzyniami biegów ze sprzęgłem typu steer by wire. Do działania układu wystarczy sprężone powietrze. Wysprzęglik ConAct jest zabudowany koncentrycznie na wałku wejściowym skrzyni biegów i sterowany zaworem elektropneumatycznym.

Korzyści dla kierowców

Sterownik jednostki napędowej przy współpracy z sterownikiem skrzyni biegów za pośrednictwem danych z magistrali CAN rejestruje prędkość silnika i skrzyni biegów oraz pozycję pedału gazu i wykorzystuje te dane w celu określenia optymalnej pozycji wysprzęglania. Poprawia to komfort manewrów przy niewielkich prędkościach i jest pomocne dla kierowcy w trudnych sytuacjach na drodze, np. podczas manewrowania, uruchamiania na wzgórzach z ciężkim ładunkiem lub na śliskiej nawierzchni. Ułatwia też jazdę z dużymi obciążeniami.

Niewątpliwą zaletą tego systemu jest także zmniejszenie zużycia elementów sprzęgła i skrzyni biegów, oraz zdolność sterownia sprzęgłami mogącymi przenieść nawet do 3200 Nm momentu obrotowego.

Uniwersalne dopasowanie

Wysprzęglik ConAct współpracuje z dociskami sprzęgła w wersji pchanej. Zakres jego zastosowania jest szeroki i występuje on m.in. w takich pojazdach jak: Renault Magnum, Kerax czy Premium, w Volvo FH i FH16 czy w Mercedesie Actrosie. Skrzynie ZF serii ZF TraXon, występujące między innymi w pojazdach DAF, MAN czy Iveco, również współpracują z wyprzęgnikiem ConAct. W zależności od wersji modelu pojazdu, wysprzęglik może być skonfigurowany z dowolnym zespołem napędowym i skrzynią biegów oraz charakteryzować się skokiem wynoszącym od 30 mm do 38 mm.

Diagnostyka i kalibracja

Typowymi symptomami uszkodzenia wysprzęglika ConAct są problemy związane ze zmianą poszczególnych biegów, szarpanie podczas ruszania, utrudnione manewrowanie pojazdem pod obciążeniem lub brak możliwości sterownia sprzęgłem. Najczęstsze usterki mogą być spowodowane uszkodzeniem czujnika położenia, przegrzaniem tłoka, zatarciem łożyska lub błędami w samym sterowniku. Przedstawione nieprawidłowości będą również obecne w sytuacji, gdy wysprzęglik ConAct nie został prawidłowo skalibrowany. Dlatego wymiana wysprzęglika ConAct musi być przeprowadzona zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu, a jego kalibracja realizowana za pośrednictwem odpowiedniego sprzętu diagnostycznego. Proces kalibracji wysprzęglika ConAct jest wymagany z kilku powodów:

• Kalibracja czujnika położenia,
• Prawidłowe wykrywanie zużycia sprzęgła przez sterownik,
• Kompensacja zmiany skoku jałowego wysprzęglika,
• Skrócenie czasu reakcji systemu,
• Zapewnienie komfortowego ruszania i manewrowania,
• Przyuczenia „momentu styku“ (procedura określa fazę, w której sprzęgło powoli włącza się i przenosi moment obrotowy na wał wejściowy skrzyni biegów).

Jeżeli wysprzęglik ConAct nie zostanie poprawnie skalibrowany, mogą wystąpić zakłócenia w pracy sprzęgła objawiające się poniższymi symptomami:

• Aktywacja kontrolki sygnalizującej błąd w systemie sterowania sprzęgłem,
• Trudności w manewrowaniu pojazdem pod obciążeniem,
• Szarpanie w fazie ruszania pojazdu,
• Całkowity „brak” sprzęgła.

Problemy z kalibracją wysprzęglika ConAct mogą być spowodowane wieloma czynnikami. Często przyczyną nieprawidłowości jest brak wystarczającego zapasu sprężonego powietrza, czy obniżenie ciśnienia w pneumatycznym układzie wysprzęglania wynikające z zatkania filtrów powietrza (wstępnego lub głównego).

Zdjęcia: ZF