Polska pełni coraz ważniejszą rolę jako kraj tranzytowy, nie tylko w kontekście przewozu towarów z Ukrainy, ale też nowego jedwabnego szlaku, który łączy Chiny z Unią Europejską. Co warto wiedzieć o odpowiedzialności przewoźników w tranzycie oraz o obowiązujących procedurach?

– Większość przewozów w procedurze tranzytu wspólnotowego to tranzyt zewnętrzny. Firmy realizujące przewóz muszą pamiętać o wszystkich wymogach i dokumentach, jakie wiążą się z prawidłową realizacją tej procedury” – mówi Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.

Procedura tranzytu realizowana jest na podstawie Konwencji o wspólnej procedurze tranzytu (WPT). Jej stronami są: Wspólnota Europejska (27 państw) oraz Islandia, Macedonia Północna, Norwegia, Serbia, Szwajcaria, Turcja, Ukraina i Zjednoczone Królestwo.

– Tranzyt zewnętrzny pozwala na przemieszczanie towarów nieunijnych z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na obszarze celnym Unii. Stosuje się wówczas procedurę tranzytową T1. Do sporządzenia dokumentu celnego T1 wymagane jest przedstawienie m.in.: krajowego lub międzynarodowego listu przewozowego (CMR), specyfikacji towaru lub packing list, świadectw, certyfikatów i licencji, które są wymagane przy tranzycie określonych towarów, takich, jak: świadectwo pochodzenia towaru lub świadectwo sanitarne. Najważniejszym dokumentem jest jednak faktura handlowa, bo to na jej podstawie określana jest wartość celna towarów, a w związku z tym również wysokość gwarancji tranzytowej niezbędnej do przeprowadzenia procedury – wyjaśnia Joanna Porath.

Dokumenty wykorzystywane podczas tranzytu

Na potrzeby procedury tranzytu są wykorzystywane też inne rodzaje dokumentów:

• dokument B/L
• karnet TIR (Międzynarodowa Konwencja TIR)
• list lotniczy AWB (lotniczy tranzyt międzynarodowy)
• dokument kolejowy CIM/SMGS (kolejowy tranzyt międzynarodowy).

Procedura tranzytu może odbywać się w procedurze standardowej – rozpoczęcie i zakończenie procedury odbywa się w oddziale celnym, lub uproszczonej – rozpoczęcie i zakończenie procedury odbywa się w miejscu uznanym lub wyznaczonym, u upoważnionego nadawcy lub odbiorcy. Jakie obowiązki spoczywają na przewoźniku w momencie zgłoszenia jego środka transportu jako realizującego procedurę tranzytową?

– Przed rozpoczęciem procedury tranzytu w Urzędzie Celnym wyjścia obowiązują czynności wynikające ze Wspólnej Konwencji Tranzytowej. Należą do nich: złożenie zgłoszenia celnego w formie elektronicznej, nadanie numeru LRN, przedstawienie towaru i wymagalnych załączników, nadanie numeru MRN, rejestracja złożonego zabezpieczenia, wydruk TDT oraz zwolnienie towaru do procedury tranzytu. Natomiast przy zakończeniu procedury tranzytu w Urzędzie Celnym przeznaczenia wymagane czynności to: przedstawienie towaru i dokumentów w stanie niezmienionym, zarejestrowanie przybycia, czyli identyfikacja po numerze MRN, zwolnienie towaru z procedury tranzytu i wprowadzenie go do kolejnej procedury celnej: dopuszczenia do obrotu, reeksportu lub przyjęcia na magazyn w formie Magazynu Czasowego Składowania czy Składu Celnego. W każdym momencie trwania procedury tranzytu funkcjonariusze celni mogą zażądać rewizji towaru – wyjaśnia Joanna Porath.

Jak w praktyce wygląda odpowiedzialność przewoźnika w tranzycie?

– Każdy przewoźnik musi znać procedury i wiedzieć, jakie dokumenty wymagane są na kolejnych etapach procedury tranzytowej zgodnie ze Wspólną Konwencją Tranzytową. Znajomość tych zagadnień ułatwia nie tylko współpracę z obsługującą go agencją celną, ale też urzędami celnymi na całej trasie przewozu. Zatrudniony w firmie przewozowej kierowca powinien również posiadać niezbędną wiedzę o postępowaniu podczas realizacji tranzytu np. w przypadku kontroli lub rewizji celnej – mówi Joanna Porath.

Na przykład importer, który posiada swój magazyn w Warszawie, chciałby tam złożyć towar znajdujący się na terminalu w Gdańsku i samodzielnie go odprawić. By móc dokonać takiej czynności musi otworzyć procedurę tranzytu w Oddziale Celnym w Gdańsku, zgodnie z lokalizacją Centrum Urzędowego Dokonywania Odpraw i zamknąć w Oddziale Celnym w Warszawie, również z zastosowaniem tych obostrzeń. Każdorazowo funkcjonariusz celno-skarbowy określa termin, do którego należy przedstawić towar w urzędzie celnym przeznaczenia. Oznacza to, że przewoźnik ma ograniczony czas na dostarczenie i zgłoszenie go do kolejnej procedury.

Przy procedurze tranzytu przewoźnik lub osoba przez niego upoważniona musi pamiętać o jeszcze jednej ważnej kwestii – to na nim spoczywa obowiązek złożenia Przywozowej Deklaracji Skróconej. Musi być ona przekazana do urzędu celnego wprowadzenia (czyli urzędu celnego na granicy UE) przed przybyciem towaru do tego urzędu. W zależności od rodzajów środków transportu określone są różne terminy składania PDS, np. w przypadku transportu drogowego musi być to co najmniej na godzinę przed przybyciem do urzędu celnego na granicy UE.

– Polska pełni coraz ważniejszą rolę jako kraj tranzytowy, dlatego tak istotna jest znajomość wszystkich niezbędnych procedur, by towar przewożony przez nasz kraj mógł szybko i sprawnie trafić do miejsca przeznaczenia, a wszystkie procedury związane z tranzytem prawidłowo zakończone – podsumowuje Joanna Porath.