Prawidłowe zamocowanie ładunku, to wymóg pozwalający na bezpieczny przewóz towaru w transporcie drogowym. Według statystyk, niemal 1/4 wypadków z udziałem samochodów ciężarowych w państwach Unii Europejskiej, związanych jest właśnie z nieprawidłowym mocowaniem ładunku.

Za bezpieczeństwo przewozu odpowiedzialność ponosi nadawca przesyłki, osoby przygotowujące transport, spedytor a także sam kierowca, jednak obowiązek zabezpieczenia towaru najczęściej spada na kierowcę. Ładunek powinien być przewożony tak, aby nie stanowił zagrożenia dla innych uczestników ruchu drogowego, oraz aby sam nie został uszkodzony. Dlatego tak ważne jest zastosowanie certyfikowanych, solidnych i sprawdzonych systemów mocowania, gwarantujących odpowiednie zabezpieczenie przewożonego towaru.

Ku przestrodze

Nieodpowiednie zabezpieczenie ładunku wiąże się z naruszeniem przepisów, a to może być ukarane mandatem – w krajach Unii Europejskiej są to kwoty rzędu kilkuset Euro. Karze grzywny podlega też m.in. zastosowanie za małej ilości środków mocujących i ich nieprawidłowe zastosowanie, a także brak zabezpieczenia i pozostawienie swobodnie poruszającego się ładunku. W sytuacji kontroli przez Inspekcję Transportu Drogowego, dalsza jazda zostanie uniemożliwiona dopóki przesyłka nie zostanie zabezpieczony zgodnie z przepisami.

W Polsce oprócz nieprawidłowego mocowania, bardzo częstym problemem – również karanym przez ITD – jest niewłaściwe rozłożenie masy ładunku na naczepie, czyli tzw. wytarowanie. Sytuacje takie doprowadzają do przekroczenia dopuszczalnych nacisków na osie pojazdu, a to już może wiązać się z dotkliwymi karami finansowymi.

Natomiast w sytuacji, w której źle zabezpieczony towar spowoduje wypadek komunikacyjny, w którym są ranni, a nawet ofiary śmiertelne, wszystkie osoby biorących udział w organizacji transportu (kierowca, przewoźnik i nadawca towaru) pociągnięte zostaną do odpowiedzialności karnej za spowodowanie kalectwa lub nieumyślne zabójstwo. Często oznacza to karę wielu lat więzienia.

Parę słów o normach prawnych

Aby ustrzec się przed niekontrolowanym przemieszczaniem ładunku podczas transportu przewoźnik powinien zastosować odpowiedni rodzaj zabezpieczeń oraz właściwą technikę mocowania. Najczęściej stosowanym rodzajem zabezpieczeń są pasy mocujące, a razem z nimi także i maty antypoślizgowe oraz narożniki. Wykorzystuje się też łańcuchy, siatki, ruchome przegrody i belki – te ostatnie montowane są zazwyczaj w poprzek ładowni lub diagonalnie.

W Polsce obowiązuje unijna norma PN-EN 12195 zatytułowana „Mocowanie ładunków Bezpieczeństwo” i związana z nią PN-EN 12195-1 „Zestawy do utwierdzania ładunków na pojazdach drogowych. Część 1: Obliczanie sił mocowania” oraz PN–EN 12195-2 „Mocowanie ładunków. Część 2: Pasy mocujące ładunki”.

Norma zawiera m.in. wytyczne odnośnie budowy i wymagania wytrzymałościowe pasów i stalowych lin mocujących oraz odciągów łańcuchowych, a także wzory matematyczne służące do doboru liczby i zdolności mocujących elementów służących do zabezpieczenia ładunku na pojeździe w oparciu o maksymalne przyspieszenia działające na przesyłkę w czasie jazdy.

Przepisy te zobowiązują osoby nadające załadunek do zamocowania towaru na pojeździe za pomocą elastycznych elementów mocujących (tj. pasów, łańcuchów, lin), mat zwiększających tarcie pomiędzy przesyłką i powierzchnią skrzyni ładunkowej, narożników klinów itp. Ma to na celu zrównoważenie sił bezwładności działających na ładunek podczas przyspieszania, hamowania, na zakrętach oraz podczas wyprzedzania a tym samym pełne bezpieczeństwo przewożonego ładunku.

W Niemczech, Austrii i Holandii zarówno wymagania, jak i kary w kwestii zabezpieczenia towaru są najwyższe. Punktem odniesienia są wytyczne zawarte w niemieckiej normie branżowej VDI 2700/1/2. W porównaniu z innymi normami wytyczne zawarte w zasadach VDI rozbudowane są o konkretne przykłady i rysunki pokazujące jak dany rodzaj ładunku, np. samochody, tafle szkła, arkusze blachy, należy prawidłowo zabezpieczyć.

Pasy dla bezpieczeństwa przewozu

Pasy mocujące to w tej chwili najpopularniejszy system pozwalający na bezpieczne mocowanie ładunku. Używa się ich przy zabezpieczeniu zarówno lekkich przesyłek na przyczepce, mocowaniu towaru w naczepach skrzyniowych jak i ciężkich ładunków wielkogabarytowych na naczepach niskopodłogowych. Tak bogata różnorodność zastosowań możliwa jest dzięki szerokiemu zakresowi tonażu tych systemów (od 0,7 do 10 ton), a także dzięki różnym metodom ich mocowania (tj. pasy jednoczęściowe, dwuczęściowe, trzypunktowe itd).

Ważnym kryterium decydującym o jakości pasa do mocowania ładunków jest jego wytrzymałość na zrywanie. Dlatego tak istotna jest jakość użytych materiałów i precyzja wykonania elementów metalowych. Przy wyborze pasa należy zwracać uwagę na wszywane metki informujące o materiale, z jakiego pas jest wykonany (poliamid, poliester lub polipropylen). Najczęściej pasy wykonywane są z poliestru (PES) odpornego na działanie kwasów, olejów i smarów, zachowującego swoje właściwości w warunkach temperaturowych od -40 do 100 ºC. Pasy mogą być też wykonane z poliamidu oraz polipropylenu.

Ważnym oznaczeniem na metce jest również rok produkcji, zdolność mocowania (LC) oraz o nominalna siła napięcia pasa (S_TF). Ten ostatni parametr jest bardzo istotny, gdyż źle napięty pas zużywa się znacznie szybciej niż ten o właściwym stopniu napięcia, ponieważ gwałtowne szarpnięcia podczas transportu nadwyrężają jego strukturę, a w skrajnych przypadkach prowadzą nawet do jego zerwania. Ponadto na metce zawarte są obowiązkowe informacje takie jak nazwa producenta, kod produktu, deklaracja zgodności z odpowiednią normą europejską oraz informacja "Nie zawieszać, tylko mocować".

Jeśli pasy to i narożniki

Pasy transportowe nawet te wykonane z najlepszych materiałów, są często narażone na uszkodzenia mechaniczne, szczególnie wtedy, gdy chroniony towar ma ostre krawędzie. Dlatego nieodłącznym elementem podczas mocowania ładunków za pomocą pasów są narożniki (kątowniki). Wykonane z elastycznych materiałów i nakładane na brzegi przesyłki w miejscach gdzie przebiega pas transportowy, chronią go przed przetarciem, a pozwalając pasowi wykonywać mikrodrgania – de facto utrzymują go w jednym miejscu. Powierzchnia styku narożnika z ładunkiem jest dużo większa niż pasa z tym ładunkiem, dzięki czemu siła nacisku rozkłada się na większą powierzchnię. Narożniki zatem chronią nie tylko pas przed przedwczesnym zużyciem, ale również przewożony towar, co również wpływa na większe bezpieczeństwo transportu.

Gdy pojawią się wolne przestrzenie

Bezpieczeństwo przewożonego towaru zależy również od jego rozmieszczenia w ładowni pojazdu. Jedną z zasad podczas załadunku jest np. nie umieszczanie przesyłek ciężkich na lekkich, a także – w miarę możliwości oczywiście – nie pozostawianie wolnego miejsca między nimi. Jednak realia są inne i nie da się zapobiec pojawieniu się wolnych przestrzeni. Wówczas ładunek należy dodatkowo zabezpieczyć, wykorzystując np. palety, ramy rozporowe, poduszki powietrzne oraz belki. Te ostatnie montowane są najczęściej w poprzek ładowni lub diagonalnie, idealnie zabezpieczają towar przed przesunięciem do tyłu.

Maty antypoślizgowe – kropka nad i

Błędne zabezpieczenie ładunku prowadzi nie tylko do ogromnych strat materialnych, ale przede wszystkim groźnych dla życia wypadków. Dlatego właśnie dla zupełnej ochrony przed przemieszczeniem się transportowanego towaru, stosuje się m.in. maty i wykładziny antypoślizgowe. Wykonane z granulatu gumowego, zwiększają one tarcie występujące pomiędzy ładunkiem a podłożem i tym samym ograniczają ryzyko przesunięcia się przesyłki. Stosuje się je w połączeniu z pasami transportowymi. Warunkiem bezpiecznego i odpowiedniego stosowania mat antypoślizgowych jest zachowanie ich czystości. Należy jednak utrzymać czystość maty, gdyż zatłuszczona, nie spełni swojego zadania.

Dlaczego warto zainwestować w sprawdzone, solidne i co najważniejsze – certyfikowane  zabezpieczenie przewożonego towaru?

Sprawdzone systemy mocowania ładunków, gwarantują odpowiednie zabezpieczenie przesyłki, a tym samym pozwalają kierowcy i innym osobom organizującym transport spać spokojnie. Kierowca wykonuje swoją pracę, nie martwiąc się ewentualnymi wypadkami, które mogą powstać na skutek przemieszczenia się ładunku i nie myśląc o szkodach transportowych oraz uszkodzeniach pojazdu jakie mogą wystąpić. Jest pewien, że bezpiecznie zamocowany ładunek uchroni go przed utratą pracy i prawa jazdy, karą grzywny, a nawet karą więzienia. I co jest istotne, dostarczy przewożony towar w stanie niezmienionym do miejsca docelowego.