W większości firm transportowych brakuje kierowców. Wielki popyt na ich pracę powoduje też wśród nich dużą rotację. W tej sytuacji sporym wydatkiem stają się koszty związane z przyjęciem nowego pracownika. Wśród tych kosztów pojawiają się także wydatki na wstępne badania lekarskie. Wśród urzędników nie ma jednomyślności, czy są one w ogóle od kierowców wymagane.

Ile badań lekarskich potrzebuje kierowca? Rezygnacja z wykonywania wstępnych badań lekarskich mogłaby przynieść niewielkie jednostkowe oszczędności, które jednak przy znacznej ilości i rotacji kierowców mogą okazać się całkiem spore. Dlatego też warto wiedzieć, czy wstępne badania lekarskie dla kierowców są wymagane czy też nie. Niejasności wynikają ze wzajemnej sprzeczności przepisów kodeksu pracy oraz ustawy o transporcie drogowym.

Co mówi kodeks pracy…

Zgodnie z art. 229 § 1 kodeksu pracy, obowiązującym wszystkich pracowników, osoby przyjmowane do pracy obowiązkowo podlegają wstępnym badaniom lekarskim. Badania te odbywają się na koszt pracodawcy, a za czas ich wykonywania pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. W razie przejazdu na te badania do innej miejscowości pracownikowi przysługuje zwrot kosztów jak przy podróży służbowej.

Pracodawca nie może dopuścić do pracy żadnego pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

…a co ustawa transportowa

Jednocześnie jednak ustawa o transporcie drogowym z uwagi na charakter wykonywanej przez kierowców pracy przewiduje, że muszą oni poddawać się dużo bardziej rygorystycznym badaniom lekarskim niż zwykli pracownicy. Muszą oni bowiem poddać się badaniom, które obejmują dodatkowo ustalenie istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zgodnie z ustawą – Prawo o ruchu drogowym. Poza tymi badaniami kierowcy muszą poddawać się badaniom psychologicznym. Wszystkie te badania kierowcy muszą wykonywać co 5 lat, a po ukończeniu 60 roku życia – co 30 miesięcy.

Ile razy badać kierowcę

Firma transportowa zatrudniając nowego kierowcę często spotyka się z sytuacją, gdy kandydat do pracy posiada ważne pięcioletnie badania lekarskie i psychologiczne, wymagane ustawą o transporcie drogowym. Powstaje więc pytanie, czy pomimo tego jest konieczność wysyłania takiego pracownika na wstępne badania lekarskie zgodnie z przepisami kodeksu pracy.

Odpowiedź na to pytanie daje art. 39l ust. 3 ustawy o transporcie drogowym. Zgodnie z nim spełnienie przez przewoźnika obowiązku kierowania kierowców na badania lekarskie i psychologiczne uznaje się za równoznaczne ze spełnieniem obowiązków pracodawcy w zakresie wykonywania wstępnych i okresowych badań lekarskich, o których mowa w art. 229 § 1 i 2 kodeksu pracy. Skoro tak, to w mojej ocenie kierowcy posiadający ważne pięcioletnie badania lekarskie i psychologiczne, przy przyjmowaniu do nowej pracy nie muszą być dodatkowo kierowani na wstępne badania lekarskie.

Trzeba jednak zaznaczyć, że wśród urzędników nie ma co do tego zgody. Uzyskałem bowiem całkowicie sprzeczne interpretacje powyższego problemu zarówno w Inspekcji Transportu Drogowego, jak i w Inspekcji Pracy. Brak jednomyślności jest posunięty do tego stopnia, że jeden Okręgowy Inspektorat Inspekcji Pracy stoi na innym stanowisku niż inny, to samo dotyczy Inspekcji Transportu Drogowego. W mojej ocenie obowiązków nie można interpretować rozszerzająco, a kierowcy posiadający ważne badania lekarskie nie muszą już być kierowani na dodatkowe badania wstępne.

Robert Walczak – prawnik w Kancelarii Prawnej w Poznaniu
robert.walczak@m-w.pl