Popularne dawniej winiety są zastępowane przez systemy elektronicznego poboru myta. Pionierami w zakresie wprowadzania e-myta są Austria i Niemcy – działa ono również w Czechach, Francji, Hiszpanii, Polsce, Włoszech i Szwajcarii. System taki wyklucza konieczność zatrzymywania się przy punktach poboru opłat, co przekłada się na zużycie paliwa i emisję szkodliwych substancji do atmosfery.

Dużym obciążeniem dla firm transportowych jest rejestracja i wypełnianie formalności koniecznych do rozliczania opłat w poszczególnych krajach. Większość firm jednak decyduje się na rozliczanie e-myta za pośrednictwem operatora karty paliwowej. Oto jak działają systemy e-myta u europejskich pionierów: w Niemczech i Austrii.

TollCollect – Niemcy

Działanie systemu

Niemiecki system poboru myta jest oparty na technologii satelitarnej (GPS). Zamontowane w pojeździe urządzenie rejestruje przejechane odcinki drogi i na tej podstawie wylicza opłatę. Poza technologią satelitarną urządzenie pokładowe Toll Collect wyposażone jest w moduł DSCR, który może działać w technologii mikrofali (czyli w oparciu o nadajniki naziemne). Opłacie podlegają wszystkie autostrady, także miejskie.

Pojazdy objęte obowiązkiem płacenia myta

O obowiązku płacenia myta decyduje masa i przeznaczenie samochodu. Opłacie podlegają wszystkie pojazdy i zespoły pojazdów o całkowitej masie dopuszczalnej wynoszącej co najmniej 12 t, przeznaczone do transportu towarowego. Nie ma tu znaczenia narodowość czy charakter przewożonych dóbr. E-myto muszą też płacić puste ciężarówki, jeżeli ich masa spełnia wymogi regulacji o płatnych drogach w Niemczech.

Za myto nie muszą płacić pojazdy federalne oraz ratownicze (policja, straż pożarna, pogotowie itp.). Z opłat drogowych zwolnione są jednak autobusy.

Klasyfikacja pojazdów

Wysokość myta obliczana jest na podstawie klasy emisji spalin, liczby osi pojazdu oraz długości płatnego odcinka. Każdy pojazd jest przyporządkowywany na podstawie klasy emisji spalin do kategorii A, B, C lub D. W przypadku, gdy klasa Euro pojazdów ulegnie zmianie, właściciele mogą je przerejestrować, aby korzystać z niższych taryf opłat. Często instalowane są filtry cząstek stałych, które pozwalają na przejście na inną kategorię.

Klasyfikacja pojazdów pod względem kategorii Euro:

PMK – poziom redukcji cząstek stałych. Na ogół w ciężkich pojazdach użytkowych występuje możliwość instalacji filtra kategorii PMK 1 lub PMK 2.

Wysokość myta za kilometr wg aktualnego cennika:

Oś podwójna liczy się jako dwie osie, oś potrójna jako trzy osie. Osie podnoszone i osie o dużym skoku liczy się zawsze, niezależnie od tego, czy są obciążone czy nie mają kontaktu z jezdnią.

Płatnik myta jest zobowiązany do potwierdzenia danych dotyczących emisji spalin na żądanie służb kontrolnych poprzez przedstawienie odpowiednich dokumentów (dowód rejestracyjny lub decyzja podatkowa Lkw-MautV).

Kontrola płatności myta

Za kontrolę opłacania myta odpowiada BAG – Federalny Urząd Transportu Towarowego. System kontrolny dzieli się na kontrolę automatyczną wykorzystującą bramownice, kontrolę postojową, powietrzną oraz zakładową.

Kontrola automatyczna opiera się na systemie bramek wybudowanych przy drogach. Gdy pojazd przejeżdża pod bramownicą, dane zapisane w pamięci urządzenia pokładowego są przesyłane do wiaduktu kontrolnego. W przypadku, gdy pojazd nie jest wyposażony w urządzenie pokładowe, jego numer rejestracyjny zostaje automatycznie porównany z listą wszystkich ręcznych wykupów myta.

W przypadku stwierdzenia niezapłacenia myta, opłata ta ściągana jest w późniejszym czasie. Istnieje również możliwość nałożenia grzywny. W przypadku, gdy nie da się ustalić faktycznie przejechanego odcinka drogi, następuje pobranie opłaty za odległość 500 km. Grzywna może wynieść do 15 tys. euro.

Sposoby płatności

Niemiecki system poboru myta oferuje swoim użytkownikom dwie możliwości wnoszenia opłat: automatyczny wykup myta przy pomocy urządzenia pokładowego oraz ręczny wykup: przy terminalu stacjonarnym lub przez internet. Oba sposoby można rozliczać przy pomocy karty paliwowej, np. DKV Euro Service, Shell czy UTA.

Opłaty TollCollect, podobnie jak w Polsce, można regulować na dwa sposoby: pre-paid lub post-paid. Pierwszy polecany jest firmom rzadko podróżującym po Niemczech. Drugi jest bardzo wygodny dla przedsiębiorstw, które wykonują regularne przewozy po tym kraju. 

Warunkiem korzystania z automatycznego systemu rozliczania myta jest rejestracja przedsiębiorstwa transportowego i jego pojazdów w systemie operatora Toll Collect. W celu rejestracji wystarczy wypełnić formularze, które znaleźć można na stronie operatora systemu. Po dokonaniu rejestracji przedsiębiorstwo otrzyma na każdą ciężarówkę kartę pojazdu, na której zapisane będą wszystkie najważniejsze dane pojazdu.

Ważne jest, aby zaznaczyć w formularzu TollCollect, jaką drogą chcemy rozliczać opłaty. Jeżeli decydujemy się na płatność kartą paliwową, np. DKV, to do operatora kart należy przesłać dokumenty rejestracyjne TollCollect (w Polsce wystarczy przefaksować je do oddziału). Po rejestracji wystarczy udać się do autoryzowanego serwisu Toll Collect, aby zainstalować urządzenie pokładowe.

Urządzenie pokładowe należy do Toll Collect, w związku z czym użytkownik nie musi za nie płacić. Opłaty pobierane są jedynie za montaż oraz serwisowanie OBU.

Ręczny wykup myta

Alternatywą dla automatycznego systemu jest ręczne opłacenie myta. Ta opcja dedykowana jest przedsiębiorstwom transportowym, które rzadko poruszają się po niemieckich autostradach. W celu dokonania ręcznego kupna myta, użytkownik zgłasza planowaną trasę przy jednym z 3 500 terminali stacjonarnych lub za pośrednictwem witryny internetowej www.toll-collect.pl

Terminale z napisem "Toll Collect" znajdują się na placach postoju dla TIR-ów, stacjach benzynowych oraz przy granicach. Komendy na wyświetlaczu podawane są w języku niemieckim, angielskim, francuskim i polskim. Kierowca wpisuje tam takie dane, jak: data i godzina rozpoczęcia jazdy, miejsce wyruszenia i cel podróży. Terminal oblicza najkrótszą trasę w sieci dróg płatnych. Użytkownik może ją zaakceptować lub wybrać alternatywny przebieg trasy, wpisując inne odcinki lub dodatkowe punkty tranzytowe.

Po zatwierdzeniu trasy kierowca wybiera określony środek płatniczy. Do wyboru ma gotówkę, kartę kredytową lub paliwową (np. DKV).  Po zapłaceniu myta otrzymuje dowód wykupu, który należy zachować do kontroli.

W celu przyspieszenia opłacania trasy w terminalu, możemy dokonać rejestracji w systemie Toll Collect. Otrzymamy wtedy tzw. Master-PIN, uprawniający do korzystania z systemu płatnych dróg oraz kartę Toll Collect z zapisanymi najważniejszymi parametrami danego pojazdu. Dzięki karcie nie trzeba ręcznie wprowadzać danych pojazdu. Terminal czyta je automatycznie z karty.

Internet

Po zarejestrowaniu się u operatora Toll Collect można również rozliczać e-myto przez Internet.

GO Maut – Austria

Działanie systemu

Od 1 stycznia 2004 r. w Austrii działa system GO Maut, bardzo podobny do viaTOLL w Polsce. Składa się z dwóch elementów widocznych dla kierowców: bramek poboru opłat i urządzeń pokładowych GO-Box. Podobnie jak w Polsce, posiadanie OBU jest obowiązkowe dla pojazdów ciężarowych o dmc powyżej 3,5 t. Urządzenie komunikuje się bramką za pomocą mikrofali (DSRC). Opłata drogowa pobierana jest w momencie przejazdu pod bramką.

Wysokość opłat

Pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t zostają zaszeregowane do jednej z czterech kategorii (A, B, C, D). Kategoria zależna jest od liczby osi oraz klasy Euro. Im mniej ekologiczny pojazd tym wyższe są jego stawki za kilometr.

Taryfy opłat drogowych od 01.01.2012

Rejestracja użytkownika

Wystarczy udać się do dowolnego punktu dystrybucyjnego GO, zaznaczyć sposób rozliczania opłat (pre-paid lub post-paid) oraz zadeklarować klasę EURO pojazdu. Do urządzenia pokładowego zostanie następnie wgrany numer rejestracyjny pojazdu, liczba jego osi oraz klasa emisji spalin. Płatności można rozliczyć przy pomocy karty paliwowej, np. DKV.

Po zamontowaniu OBU na przedniej szybie, należy upewnić się, że urządzenie działa, po czym można wyruszyć w trasę. Należy pamiętać, że mamy 14 dni na potwierdzenie klasy EURO naszego pojazdu w ASFINAG (od klasy IV w górę). Wystarczy przesłać świadectwo faksem do operatora austriackich autostrad. Kierowca powinien posiadać przy sobie dokumenty, które potwierdzą klasę EURO podczas kontroli. Najczęściej wystarczy dowód rejestracyjny. Jeżeli jednak w dowodzie nie jest zaznaczona klasa emisji spalin, kierowca powinien mieć dokument COP, „Zaświadczenie CEMT zgodności z wymogami technicznymi i bezpieczeństwa pojazdu“ lub dokument COC.

Sposoby pobierania opłat

Operator ASFINAG przygotował trzy sposoby pobierania opłat w systemie GO: pre-paid, post-paid  oraz GO Direkt.

Wspólny system

Od 1 września 2011 r. w Austrii i Niemczech działa wspólny system poboru e-myta Toll2GO. Dzięki niemu można opłacać autostrady w obu krajach przy pomocy jednego urządzenia pokładowego Toll Collect.

Pomimo stosowania jednego, wspólnego urządzenia pokładowego, nadal obowiązuje osobna umowa z każdym operatorów sieci autostrad. Rozliczanie opłat drogowych jest dokonywane przez nich odrębnie, w związku z czym otrzymamy jedną fakturę od ASFINAG za opłaty w Austrii i drugą od Toll Collect za autostrady niemieckie.

Rejestracja

Klienci mają do dyspozycji dwa sposoby zgłoszenia się do systemu TOLL2GO – internetową rejestrację SelfCare oraz tradycyjne przesyłanie formularzy do operatora opłat drogowych. TOLL2GO działa jedynie z urządzeniem pokładowym Toll Collect. Posiadane urządzenia GO-Box  należy zablokować na platformie, co wymaga sporo czasu i zaangażowania od klienta. Warto także zaznaczyć, że aplikacja nie jest dostępna po polsku, co nie ułatwia czynności rejestracyjnych.

System TOLL2GO, jakkolwiek bardzo innowacyjny, przysparza na obecnym etapie wiele problemów z rejestracją i rozliczeniami. Jego wprowadzenie jest jednak odpowiedzią na wymogi Unii Europejskiej w zakresie zapewnienia współpracy pomiędzy różnymi rozwiązaniami w zakresie pobierania opłat. Celem tego zabiegu jest zredukowanie liczby urządzeń pokładowych, które kierowca musi wozić na przedniej szybie, do jednego – uniwersalnego.