Wraz z wprowadzeniem normy Euro 4 oraz Euro 5 w samochodach ciężarowych producenci musieli dostosować swoje pojazdy do nowo obowiązujących przepisów. Określają one nie tylko limity związane z emisją spalin, ale również wytyczne dotyczące funkcjonowania samego pojazdu w przypadku usterki systemu oczyszczania spalin zainstalowanego w pojeździe.

Gdy system wykryje przekroczenie dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń następuje ograniczenie momentu obrotowego silnika oraz poinformowanie kierowcy odpowiednią kontrolką ostrzegawczą na tablicy przyrządów. Zgodnie z nowymi przepisami błędy zapisane w sterowniku wtrysku powinny być przechowywane długookresowo, czyli po naprawie pojazdu informacja o usterce będzie przechowywana jeszcze przez 400 dni. Ponadto kontrolka sygnalizująca przekroczenie emisji spalin jest aktywna jeszcze przez kilka godzin użytkowania pojazdu po naprawie.

Surowe normy emisji spowodowały, że niemożliwe stało się spełnienie wymogów poprzez optymalizację procesu spalania. Konieczne stało się wprowadzenie dodatkowych układów oczyszczania spalin. W zależności od tego czy redukowana jest ilość tlenków azotu NOx czy cząstek stałych PM, w pojazdach stosuje się katalizatory SCR lub filtry cząstek stałych FAP. Mogą być również stosowane oba te układy równocześnie.

Na przykładzie samochodu ciężarowego IVECO TRAKKER przedstawiona zostanie zasada działania układu oczyszczania spalin Denoxtronic 2 oraz proces programowania modułu AdBlue po wymianie na nowy.

Główne elementy wchodzące w skład układu to:

• zbiornik AdBlue,
• moduł pompy,
• moduł dozujący z wbudowanym wtryskiwaczem,
• katalizator,
• czujniki temperatury i ciśnienia.

Działanie opiera się na czterech głównych etapach:

1) Faza nagrzewania wstępnego (występuje tylko wtedy, gdy temperatura zewnętrzna jest niższa od temperatury krzepnięcia środka redukującego),

2) Faza przygotowania układu do działania (sprawdzenie przez sterownik czy spełnione są warunki pracy układu np. temperatura katalizatora, cieczy chłodzącej, środka redukującego),

3) Faza dozowania,

4) Faza wyłączenia układu.

Kluczową rolę odgrywa moduł pompy wraz z centralką elektroniczną. W sterowniku znajduje się całe oprogramowanie sterujące więc w przypadku konieczności jego wymiany należy zgrać dane ze starego i wgrać do nowego zamontowanego w pojeździe. Główne zadania urządzenia to pobranie dodatku ze zbiornika i podniesienie ciśnienia do wartości roboczej, czyli około pięciu bar. Ze względu na właściwości fizyczne mocznika (temperatura zamarzania – 11 st. C) system wyposażony jest w układ podgrzewania. Ponadto czas jego przydatności w optymalnych warunkach przechowywania (od -11 do +30 st. C) wynosi 12 miesięcy. Duża grupa usterek systemu związana jest właśnie z jakością stosowanego środka redukującego. Poniżej opisana została procedura wgrania konfiguracji po wymianie modułu AdBlue na nowy w samochodzie Iveco Trakker spełniającego normę czystości spalin EURO 5. Programowanie zostało przeprowadzone z wykorzystaniem oprogramowania IDC 5 firmy TEXA oraz testera Navigator TXTs.

W programie IDC 5 dokonujemy wyboru pojazdu oraz odpowiedniego sterownika, z którym będziemy się komunikować oraz potwierdzamy wykonanie regulacji [Rys. 1 i 2].

Procedurę należy przeprowadzić na włączonym zapłonie o czym przypomina oprogramowanie [Rys. 3]. Podczas przeprowadzania procedury będziemy poproszeni o wpisanie numeru nadwozia oraz kodu DIS. Informacje te znajdziemy na naklejce znajdującej się za schowkiem na rękawiczki w pojeździe.

Procedurę rozpoczynamy z podpiętym starym modulatorem tak aby oprogramowanie mogło skopiować z niego zapisane dane. Informacja ta zawarta jest również w oprogramowaniu IDC 5 [Rys. 4]. Na tym etapie można jeszcze bez żadnych konsekwencji anulować wykonywaną czynność.

Wybierając „potwierdź” oprogramowanie poprosi nas o wyłączenie i włączenie zapłonu a następnie po skopiowaniu danych z modulatora ponownie wyłączenie go oraz podpięcia nowego modulatora [Rys. 5 i Rys.6].

Po tym jak podpięty zostanie nowy moduł należy tę czynność potwierdzić w oprogramowaniu a następnie po włączeniu zapłonu i potwierdzeniu, oprogramowanie przystąpi do wgrywania danych do nowego modulatora [Rys. 7]. Podczas trwania tej czynności bardzo ważne jest, aby nie została ona przypadkowo przerwana np. poprzez wyłączenie zapłonu lub rozładowanie akumulatora. Należy pamiętać, że diagnostyka pojazdów jak i wszystkie czynności dotyczące sterowników zawsze muszą odbywać się na sprawnym akumulatorze lub podpiętym do instalacji pojazdu narzędziem podtrzymującym.

Oprogramowanie przedstawia, ile procent danych zostało przesłanych [Rys. 8].

Po zakończeniu przesyłania danych należy wyłączyć i włączyć zapłon. Następnie oprogramowanie poprosi nas o wpisanie numeru nadwozia pojazdu oraz przygotowanego wcześniej kodu DIS [Rys. 9].

Jeżeli procedura zostanie przeprowadzona prawidłowo, oprogramowanie wyświetli komunikat z informacją: „Procedura zakończona pomyślnie” [Rys. 10].