Jeszcze do niedawna branża TSL musiała zmagać się z brakami kierowców, a wyrobienie prawa jazdy C+E gwarantowało stabilną i dobrze płatną pracę. Ciężka sytuacja na rynku wpływa także na tę część branży, a rynek pracownika przekształca się w rynek pracodawcy.

Spowolnienie gospodarcze wpłynęło znacząco na branżę TSL, w tym również na rynek pracy w tym sektorze. Jak wynika z raportu PITD, ponad połowa przewoźników twierdzi już, że nie ma problemów ze znalezieniem kierowców na rynku.1 Z kolei liczba respondentów, która uważała, że nie mogła znaleźć odpowiedniego kandydata w ostatnim roku zmniejszyła się o 19 p.p. (25 proc. w 2023 r. w porównaniu do 44 proc. w 2022 r.).2 Dane te mogą świadczyć o tym, że rynek pracownika, który dotychczas był zauważalny w branży, powoli ulega zmianie. Coraz częściej słyszy się opinie, że kierowcy dopytują firmy transportowe o wolne etaty i dłużej czekają na pracę.

Kim jest polski kierowca zawodowy?

Według ostatnich danych GUS, które są publikowane co dwa lata, w firmach transportowych powyżej 9 osób zatrudnionych było 344,9 tys. pracowników.3 Znacznie bardziej szczegółowe dane zawiera raport PITD o zarobkach kierowców zawodowych w Polsce w 2023 r. Spośród badanych 56 proc. osób miało mniej niż 40 lat, z czego najliczniejsza grupa kierowców była w wieku od 31 do 40 lat. (36 proc.). W kwestii stanu cywilnego polskich truckerów, aż 64 proc. stanowiły osoby w związkach małżeńskich. Warto dodać, że aż 67 proc. kierowców zawodowych zadeklarowało komunikatywną znajomość języka angielskiego. A jak pracują polscy kierowcy? Ponad 40 proc. truckerów działa w systemie od poniedziałku do piątku, co oznacza, że w domu przebywa jedynie w weekendy, 24 proc. jest 2 tygodnie w trasie, tydzień w domu, a 19 proc. badanych decyduje się przebywać w trasie aż 3 tygodnie bez przerwy i zjeżdżać na tydzień do miejsca zamieszkania.

– Kierowcy w transporcie międzynarodowym zarabiają średnio około od 8 500 zł do 11 000 zł netto. Atrakcyjna pensja może stanowić rekompensatę za ciężką pracę i rozłąkę z bliskimi, lecz nie jest na pewno wystarczająca. PITD wskazuje, że 3 na 10 kierowców chciałoby otrzymywać dopłaty do dojazdów do pracy, a w drugiej kolejności mieć zapewnione dodatkowe ubezpieczenie. Na trzecim i czwartym miejscu znalazły się bony okolicznościowe oraz świadczenia socjalne.4 Przewoźnicy powinni mieć to zatem na uwadze, a kluczowa w tym wszystkim będzie dobra komunikacja z kierowcami i zapewnienie im odpowiednich warunków pracy, w tym możliwości pracy na nowoczesnym sprzęcie i z wykorzystaniem narzędzi technologicznych dla transportu, zwiększających komfort jazdy – zauważa Łukasz Włoch, główny ekspert ds. analiz i rozliczeń, Inelo z Grupy Eurowag.

Niewidzialny kierowca – znaczenie zawodu dla gospodarki

O wadze zawodu kierowcy i ogromnym znaczeniu sektora transportu, spedycji i logistyki dla gospodarki świadczą dane zawarte w raporcie TLP. Według badania branża TSL niecałe dwa lata temu osiągnęła przychody wynoszące 375 mld zł, co odpowiada za ok. 7 proc. krajowego PKB oraz ok. 6,5 proc. zatrudnienia w polskiej gospodarce. Sam transport drogowy wygenerował w tym okresie 190 mld zł przychodów.5

– Pomimo kluczowego znaczenia dla europejskiej gospodarki praca na stanowisku kierowcy wiąże się z wieloma wyzwaniami, m.in. z dużym poziomem stresu, poczuciem osamotnienia spowodowanym długą jazdą z dala od bliskich czy możliwą niechęcią do pracy choćby przez brak odpowiednich warunków sanitarnych i miejsc do odpoczynku. Choć wpływ pracodawców na infrastrukturę parkingową może być niewielki, jednak istnieją skuteczne rozwiązania technologiczne, które pozwalają obniżyć poziom stresu. Wybór optymalnej trasy przejazdu dla kierowców, jak ma to miejsce np. w GBox Assist nie tylko przełoży się na korzyści finansowe dla przedsiębiorstwa transportowego, ale również może dać większy spokój kierowcy. Telematyka pozwala łatwo wyznaczyć najbezpieczniejszą drogę dla ciężarówki. Ponadto najlepsze trasy dobierane są, m.in. na podstawie wymiarów i masy pojazdu, liczby osi i ewentualnej obecności ładunków niebezpiecznych. Dzięki temu kierowca zyskuje pewność legalnego poruszania się ciężarówką, co ogranicza stres związany z kontrolami uprawnionych służb – mówi Tomasz Czyż, główny ekspert ds. rozwiązań technologicznych, Inelo z Grupy Eurowag.

Kierowca potrzebny od zaraz?

Mniejszy popyt na usługi transportowe przełożył się na rynek pracy dla kierowców. Przewoźnicy, którzy chcą utrzymać swoje finanse w ryzach, niekiedy skłaniają się ku ograniczaniu miejsc pracy, reagując w ten sposób na niepewne czasy. Jak wynika z raportu PITD, 44 proc. badanych nie ma trudności z rotacją kierowców w firmie, a 39 proc. twierdzi, że jest ona widoczna, ale nie utrudnia funkcjonowania firmy.6

– Aktualnie mamy do czynienia z dużymi zmianami na rynku transportowym, w którym można zauważyć, że jest więcej chętnych do pracy. Nie wolno jednak zapominać o tym, jak kluczową rolę w firmie pełni doświadczony kierowca. Dlatego też przedsiębiorstwa transportowe powinny się starać o utrzymywanie zatrudnionych obecnie pracowników. W tym celu warto dbać o dobrą atmosferę współpracy opartą o wzajemny szacunek, zaangażowanie i komunikację na linii pracodawca – pracownik. Ważne też jest zapewnienie skutecznych i niezawodnych narzędzi pracy, które znacznie ułatwiają wykonywanie codziennych obowiązków – komentuje Łukasz Włoch.

Z kolei ekspert Tomasz Czyż zaznacza, że dla kierowców bardzo duże znaczenie ma to, czy pracodawca ma stabilną sytuację na rynku – Kierowcy doceniają dobrych przewoźników, którzy poważnie i z szacunkiem traktują pracowników. Istotną kwestią dla truckerów jest trzymanie się również ustalonych wcześniej warunków współpracy np. terminów wypłaty wynagrodzeń, a także kwestii związanych z umiejętnością rozwiązywania problemów w trasie. Jeśli często występują gdzieś np. trudności z tankowaniem to może być to sygnał dla kierowców do szukania nowej pracy – dodaje ekspert.