Pakiet mobilności wprowadza zmiany w zakresie kabotażu, czasu jazdy i odpoczynku, a także w delegowaniu pracowników. Aby nowe regulacje mogły być skutecznie egzekwowane, zmiany obejmą również tachografy. Firma Lontex Group przygotowała webinar, na którym przybliżone zostały szczegóły tych zmian.

Nowa generacja inteligentnych tachografów

Zmiany wprowadzone przez pakiet mobilności będą rejestrowane przez drugą generację inteligentnych tachografów. Dzięki temu zadbają one o prawidłowe naliczanie stawek w zależności od państwa, w którym znajduje się kierowca. Pozwoli to spełnić przepisy dotyczące delegowania i kabotażu wprowadzone w lutym 2022. Umożliwi również przestrzeganie regulacji z sierpnia 2022 o tygodniowym okresie wypoczynku.

Wymiana tachografów na inteligentne urządzenia drugiej generacji

Różnice pomiędzy tachografami pierwszej i drugiej generacji omówiono na przykładzie modeli VDO, jednak zmiany będą wprowadzane przez każdego producenta. Urządzenie drugiej generacji – DTCO 4.1 będzie miało w widocznym miejscu symbol pozwalający na identyfikację, czy rzeczywiście jest to V2. Obowiązek będzie wprowadzany stopniowo i rozszerzany na kolejne grupy:

• Tachografy inteligentne drugiej generacji będą obowiązywać we wszystkich samochodach zarejestrowanych po 21 sierpnia 2023 roku.
• Do końca 2024 roku wszystkie cyfrowe i analogowe tachografy użytkowane na trasach zagranicznych będą musiały również być zastąpione urządzeniami nowej generacji.
• Do 20 sierpnia 2025 z użytku międzynarodowego wykluczone zostaną także inteligentne tachografy pierwszej generacji.
• Ostatnim terminem jest 1.07.2026 – od tej pory również auta 2,5-3,5t będą zobligowane do posiadania „Smart Tacho V2″ na trasach międzynarodowych.

Na webinarze zwrócono uwagę, że często pojawiają się pytania dotyczące szansy na wydłużenie powyższych terminów. Udzielona odpowiedź stanowczo zaprzeczyła jakimkolwiek możliwościom przesunięcia. Samochody poruszające się wyłącznie na trasach krajowych nie wymagają montażu nowych urządzeń. Jednak każdy pojazd rejestrowany po 21 sierpnia 2023 musi mieć tachograf najnowszej generacji. Jeżeli nowy samochód wyposażono wcześniej w starsze urządzenie, to i tak będzie ono musiało być wymienione przed zarejestrowaniem.

Tachograf inteligentny pierwszej generacji – DTCO 4.0, nie spełnia wymagań pakietu mobilności i nie ma możliwości zaktualizowania go do nowych wytycznych. Zmiana między wersją DTCO 4.0 i 4.1 jest znacząca i porównywalna do przejścia z tachografów analogowych na  tachografy cyfrowe.

Różnice sprzętowe między inteligentnymi tachografami pierwszej i drugiej generacji

Znaczącą różnicą w nowych tachografach jest zmiana geolokalizacji GNSS na OSNMA, czyli system Galileo. Zwiększona zostanie ilość parametrów możliwych do odczytania poprzez komunikację DSRC. Użytecznym i wygodnym dodatkiem może też być bardziej otwarta komunikacja bluetooth, która pozwoli kierowcy obsługiwać tachograf i wprowadzać wpisy z poziomu aplikacji na urządzeniu mobilnym.

Oprócz tego zmiany sprzętowe obejmą nowy zegar wewnętrzny zapewniający odpowiednią dokładność dla odbiornika GNSS. Czujnik KITAS 4.0 pozostaje kompatybilny z wersją 4.1. Pojawi się też trzeci, niezależny czujnik ruchu. Tachografy inteligentne drugiej generacji wprowadzą zmiany w elektronice i oprogramowaniu. Nie będą oferować żadnych dopinanych modułów, pozostaną w nich drukarki i sloty na karty.

Kiedy tachografy inteligentne drugiej generacji zapisują położenie pojazdu?

Pierwsza generacja inteligentnych tachografów zapisywała położenie pojazdu automatycznie w trzech sytuacjach:

• w początkowym punkcie dziennego okresu pracy – kraj rozpoczęcia,
• co trzy godziny skumulowanego czasu jazdy – gdy faktycznie pojazd się przemieszcza,
• w końcowym punkcie dziennego okresu pracy – kraj zakończenia.

W wersji DTCO 4.1 tachograf zarejestruje dodatkowo położenie pojazdu przy każdym przekroczeniu granicy państwa członkowskiego. Poza tym kierowca będzie musiał ręcznie zapisać lokalizację podczas załadunku i rozładunku.

Kompatybilność kart w inteligentnych tachografach drugiej generacji

Druga generacja inteligentnych tachografów wiąże się także z nową wersją kart. Będą one wydawane przy wymianie automatycznie, gdy tylko zaczną się pojawiać. Nowe karty przechowują dane z 56 dni zamiast z 28 jak w przypadku starych kart. DTCO 4.1 obsługuje również karty wykorzystywane w urządzeniach poprzedniej generacji.

Zdalna kontrola DSRC

Kontrola zdalna w technologii DSRC będzie wykorzystywana jedynie do selekcji samochodów w celu pełnej kontroli. Nałożenie kary będzie możliwe wyłącznie po zatrzymaniu pojazdu do dalszego sprawdzenia. Nie ma mowy o żadnym systemie naliczającym kary automatycznie. Zakres danych możliwych do odczytu podczas kontroli zdalnej zwiększy się z 19 do 25. Nowe parametry możliwe do sprawdzenia poprzez DSRC zaznaczono na niebiesko:

Dane zebrane podczas kontroli DSRC mają być szyfrowane i usuwane najpóźniej po trzech godzinach. Wyjątkiem są sytuacje, gdy mają być one dowodem na manipulację lub nadużycie. Dostęp do danych będzie przekazywany wyłącznie do organów kontrolnych, w tym także warsztatów.

Webinar Lontex Group zwraca uwagę na kontrole, które po przekroczeniu poszczególnych dat wymiany tachografów mogą być wzmożone na granicach i łatwo wykryć samochody z urządzeniami starszych generacji, które nie spełniają wprowadzonych właśnie przepisów.

Aktywacja i kalibracja tachografu

Podczas kalibracji tachografu DTCO 4.1 serwis będzie miał obowiązek zweryfikować wersję map cyfrowych, zainstalowanych i przechowywanych w pamięci tachografu. Przeprowadzona zostanie aktualizacja map podczas kalibracji, jeżeli dostępna będzie nowa wersja. Data aktualizacji także zostanie zarejestrowana. Z informacji przekazanych na webinarze Lontex Gorup wynika, że aktualizacje będą darmowe.

Oprócz tego tabliczka instalacyjna będzie musiała informować o tym, czy pojazd transportuje towary, czy pasażerów. Zmieni się również zakres wartości K przyjmowanej przez tachograf. Stary zakres 4000-25000 imp/km zmieni się na 2400-25000 imp/km. Kalibracja będzie się odbywać tak jak wcześniej – co dwa lata.

Bezpieczeństwo i prywatność danych

Tachografy DTCO 4.1 wykorzystują lepsze zabezpieczenia oprogramowania. Zastosowano nowy kontroler bezpieczeństwa – informacje z rynku mówią o udanym hakowaniu i manipulacji danych w tachografach inteligentnych pierwszej generacji.

Zmienią się również zasady prywatności danych. Przykładowo, kierowcy często po pytaniu o udostępnienie VDO i ITS wybierali odruchowo brak zgody. Uniemożliwiało to prawidłowe funkcjonowanie telematyki i sprawiało, że dane przekazywano jako „FF” (niedostępne). W drugiej generacji inteligentnych tachografów interfejs D8-info sklasyfikowano jako część sieci pojazdów i dane będą dostępne niezależnie od zgody kierowcy.

Nowa koncepcja danych pozwoli także odróżnić to, czy zgody wydaje kierowca 1, czy 2. Jest ona obowiązkowa w połączeniu z interfejsem ITS.

Inteligentne tachografy drugiej generacji – najczęściej zadawane pytania

Po webinarze firma Lontex Group przygotowała odpowiedzi na pytania, które pojawiły się w trakcie. Poniżej można znaleźć kilka z nich.

1. Jak będzie wyglądała aktualizacja map w tachografie?

Lontex Group: Urządzenie kalibracyjne będzie musiało mieć dostęp do serwera, na którym na bieżąco będą umieszczane najnowsze mapy. Urządzenie sprawdzi, czy mapy w tachografie są aktualne i jeżeli stwierdzi, że nie, dokona ich aktualizacji.

2. Co zrobić ze starymi tachografami? Czy zrobią się z nich ekośmieci, czy zostaną skupione?

LG: Zmiany dotyczą tylko transportu międzynarodowego. Najsłuszniejszym rozwiązaniem jest wykorzystanie starych tachografów w transporcie krajowym.

3. Czy retrofit będzie polegał na wymianie wszystkiego poza przewodem tacho-czujnik?

LG: W przypadku tachografów analogowych wymieniamy tachograf, czujnik, wiązkę kitas oraz dokładamy antenę DSRC.

W przypadku tachografów cyfrowych wymieniamy tachograf, czujnik, oraz dokładamy antenę DSRC

W przypadku tachografów inteligentnych pierwszej generacji wymieniamy tachograf oraz czujnik.

4. Czy wiązki tachograf-czujnik przy urządzeniach analogowych i cyfrowych pierwszej generacji będą musiały zostać wymienione?

Wymiana wiązki jest wymagana w przypadku zmiany tachografu analogowego na tachograf inteligentny drugiej generacji. W przypadku cyfrowego wymiana wiązki nie jest konieczna, ale naszym zdaniem wskazana.